Vali kararnamesinin dili

İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı valiler kararnamesi, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün onayından geçtikten sonra yürürlüğe girdi. Resmi Gazete’de yayımlanan kararnamede 12 kentin valisi doğrudan merkeze çekildi, 7 vali yer değiştirdi, 11 mülki idare amiri ilk kez valilik koltuğuna oturdu. Merkez Valisi olarak sadece Dursun Ali Şahin, Edirne’ye vali olarak atandı. Böylece, 19 kente yeni vali görevlendirilmesi yapıldı.
Kararnamenin resmiyet kazanmasıyla birlikte, hem İçişleri Bakanlığı’nda hem de siyasi kulislerde değerlendirmeler yapılmaya başlandı.

Kapsamı daraltıldı
İlk değerlendirmeler, hükümetin, 17 ve 25 Aralık süreci sonrasında bürokraside başlattığı “profil değişikliği” çerçevesinde Şubat ayında çıkartılan kararnameden daha geniş biçimde hazırlanan valiler kararnamesinin bir bölümünün Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından daraltıldığı yolunda oldu.
Gül’ün, 40’a yakın kentin valisinin değiştirilmesini öngören taslağın yarıya yakınını kabul etmediği bu nedenle kararnamenin “küçüldüğü” bilgisi kulislere yansıdı.
Hükümetin hazırladığı taslakta, başta İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Seyfullah Hacımüftüoğlu olmak üzere, İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu, Ankara Valisi Alaaddin Yüksel ve İzmir Valisi Mustafa Toprak ile Emniyet Genel Müdürü Mehmet Kılıçlar’ın değiştirilmesinin planlandığı ifade ediliyor.
Aynı kapsamda, TRT Genel Müdürlüğü’nde yapılması öngörülen yeni atamaya yer açmak amacıyla kaymakam kökenli mevcut genel müdür İbrahim Şahin ile PTT Genel Müdürü Osman Tural’ın hükümetçe vali olarak değerlendirilmek istendikleri bir süredir mülki idare kulislerinde dile getiriliyor.
Ancak, bu atamalar henüz gerçekleşmedi.
Kararname listesine bakıldığında, her ne kadar AK Parti’nin son yerel seçimlerde belediye başkanlıklarını kaybettiği kentler ile kazanmak için büyük çaba göstermesine karşın kazanamadığı kentlerin valilerinin merkeze alındığı görülüyor olsa da, asıl olarak hükümetin 17 ve 25 Aralık sonrasında özellikle Fethullah Gülen cemaatine yönelik bürokrasideki değişikliklerin izlerini görmek mümkün.

Emniyet’teki görevden almalar
Bilindiği gibi, 17 ve 25 Aralık sonrasında hükümet özellikle Emniyet teşkilatında büyük bir yeniden yapılanma çalışması başlattı. Yer değişikliklerinin büyük bölümü, merkezden valilere verilen “sözlü” talimatlarla gerçekleştirildi.
Valilerin çoğu bu talimatlara uyarak, sorumlu oldukları kentlerde emniyet teşkilatlarındaki yeniden yapılanmayı gerçekleştirdi. Ancak, bazıları ise, bu talimatları kendince “sorguladı” ve zamana yayarak yaptı. Ocak ve şubattaki yeniden yapılanma atamaları, bazı kentlerde yerel seçimlerin sonuna kadar bekledi.
Bu “zamana yayma” modeli Ankara’nın özellikle İçişleri Bakanlığı’nın dikkatinden kaçmadı.
İşte son kararnamede, merkeze alınan valilerin büyük bölümü söz konusu yeniden yapılanma atamalarını zamana yayarak gerçekleştiren isimlerden oldu. Bu açıdan bakıldığında listede tek bir istisna var, Adana eski Valisi Hüseyin Avni Coş.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın yakından tanıdığı Vali Coş, AK Parti döneminde hiç merkez görmeden eylemli valilik yapıyor.
Adana’daki görevi sırasında bir vatandaşla girdiği diyalogla gündeme gelen Coş’un merkeze çekilmesi planlandı, ancak Adana’da yasadışı dinleme olaylarının aydınlanmasını sağlayan ve Başbakan Erdoğan’ın Gülen cemaatini hedef alan açıklamasına benzer bir açıklama yapan Coş, Sakarya’ya atandı.
Hakkari eski Valisi Necmettin Kalkan’ın merkeze çekilmesinin ise BDP Milletvekili Ertuğrul Kürkçü’nün Nisan’da TBMM’deki grup konuşmasındaki “Hakkari Valisi görevden alınmalıdır” açıklamasının sonrasında gelmesi dikkati çekti.

Sosyal gruplara ilgi
Kararname çerçevesinde, yer değiştiren ve ilk kez göreve getirilen valilerin atanmasında hükümetin önemli bir denge unsurunu dikkate aldığı anlaşılıyor. Hükümetin, bu atamalarda, Gülen cemaatiyle yaşanan sorun sürecinde kendisine destek veren “sosyal gruplar”ın taleplerini değerlendirerek yaklaşan Cumhurbaşkanlığı seçimleri sürecinde “konsensüs” sağlamayı amaçladığı belirtiliyor.
Listede yeralan Gümüşhane Valisi Yücel Yavuz ile Rize Valisi Ersin Yazıcı, İçişleri Bakanı Efkan Ala’nın İstanbul Üniversitesi’nden dönem arkadaşı olarak biliniyor. Yeni valilerin atanmasında “İstanbul Üniversitesi” kriteri diğer kararnamelerde olduğu gibi ağırlığını hissettiriyor.
Mülki İdare sistemini yakından tanıyanlar, İçişleri Bakanlığı bünyesinde her zaman kararname hazırlandığını bilir. Öyle ki, “Bir kararname çıktığında yeni bir kararname hazırlığı başlar” tanımlaması İçişleri Bakanlığı’ndaki hakim görüşü yansıtır. Kulislerdeki bilgilerde, yakında yeni bir kararname daha var ve Cumhurbaşkanlığı seçiminden önce çıkartılacak bu kararname, son çıkan kararnamede yer almayan büyük şehirler ile Emniyet Genel Müdürü’nü kapsayacak.