Korona Notları’nın 10. gün yazısına, dünkü bölümde yer alan, merhum Güngör Uras’ın sözünü yineleyerek başlamak istiyorum;
“Yarınlar güzel olacak... Ancak yarınların güzel olması bugünlere bağlı. Her şeyden önce sorunlarımızı “küçültmeden ve büyütmeden” gerçek boyutu ile belirlemeye, bilmeye mecburuz. Sorunların çözümü, sorunların ne olduğunun bilinmesine bağlıdır.”
Bunu neden tekrar hatırlattım, söyleyeyim.
Buraya gelene kadar ekonomi ve bilim cephesindeki notlarımıza baktığımda ortaya çıkan önemli bir husus var;
“Ne yapılırsa yapılsın, krizi aşmak için öncelikle insanoğlunun bu virüsü yok etmesi şart. Bu salgına çözüm bulunmadan, ekonomi alanında, yapılanların uzun vadede pek bir faydası olmayacak gibi görünüyor.”
Efsaneydi...
Usta Kalem Uras’ın girişteki söylemlerine paralel bir çıkış, uzaklardan, Amerika’dan geldi.
ABD Merkez Bankası Fed’in efsane başkanlarından biri olan Ben Bernanke, “Sağlık sorunları halledilmeden başka hiçbir çözüm işe yaramayacaktır” diyor.
Sadece Uras ve Bernanke değil, bu yazılara konu olan pek çok farklı ekonomist ve kurumun da görüşleri aslında benzer yönde.
Dolayısıyla, ekonomide şu an alınan tedbirler ve açıklanan paketler; sorunların kısa süreli olarak üzerini örtebilir ama asla koronavirüs yarasına merhem olamaz.
Büyük kriz beklemiyor
Kovid-19 salgını sonrasını değerlendiren Fed geçmişli, 66 yaşındaki ünlü ekonomist Ben Bernanke, “Büyük bir finansal kriz beklemiyorum” diyor.
Başta sağlık sorunu düzelmeli
Fed’e Başkanlık yaptığı 2006-2014 döneminde -Görev süresi bitmesine karşın Başkan Obama ikinci döneme uzatmıştı- 2008 krizindeki toparlanmayı sağlayan baş aktörlerden Bernanke’nin salgınla ilgili görüşleri önemli.
CNBC özel yayına katılan Bernanke, tüm dünyaya şu sözlerle sesleniyor; “Eğer toplum sağlığını düzeltmezsek Fed kararları çalışmaz. Mali veya Fed’in politikaları hiçbir işe yaramaz. Öncelikle virüsle mücadeleyi kazanmalısınız. Virüs kontrol altına alınıp sağlık sorunu çözüldükten sonra ekonomi tekrar düzelecektir.”
Bu salgın adeta “kar fırtınası”
Peki bu kriz geçmişteki sarsıntılardan hangisi ile benzerlik gösteriyor? 1929’da yaşanan Büyük Buhran… Bernanke yanıt veriyor; “Büyük Buhran 12 yıl sürdü, finansal krizdi. Şu an 1930’lardaki krizden çok, bir kar fırtınası etkisi var; bu yüzden oldukça farklı bir kriz. O dönemki çözüm yolları da bu yüzden işe yaramaz. Farklı çözümler düşünülmeli.”
Hızlı toparlanma görülebilir
“Sağlık” probleminin çözümüyle ilgili bilim dünyası harıl harıl çalışıyor. Bu sırada ekonomiler, çalışanlar, iş yerleri ne olacak? Elleri kolları bağlı bekleyecekler mi? Bernanke, şu anki tedbirlerin ana sorunu çözmek için etkili olmasa da gelecekte işe yarayacağına inananlardan. “Bu dönemde hükümetler tarafından sağlanan desteklerle işgücüne ve işletmelere çok fazla zarar verilmezse, virüsle mücadele süresi ne kadar uzun olursa olsun, sonrasında oldukça hızlı bir toparlanma görebiliriz.”
“Kulağımıza küpe olsun…”
Koronavirüs salgınıyla mücadele sürecinde evde kalmak (#EVDEKAL) büyük önem taşıyor. Evde geçirilen zaman, sanırım herkesin içindeki farklı yaratıcı yönleri de ortaya çıkarıyor. Ünlü ressam ve grafik sanatçısı Gürbüz Doğan Ekşioğlu, Instagram hesabında, “Kulağımıza küpe olsun” notuyla hem salgını resmediyor, hem de keyifle yemek yapıyor.
