Sosyal kıyaslama ve kıskançlık

Çevrenizde birçok alanda sizden ya da çevrenizdekilerden çok daha iyi olan insanlar vardır. Kimi daha başarılıdır kimi daha yetenekli kimi daha güzel kimi daha zengin... Ve insanoğlu ister istemez kendini diğerleri ile kıyaslar. Eğer kıyasladığı alan benliği için önemli bir alansa, bu kıyaslama sonucunda diğerinin üstün olması yüzünden kendini yetersiz görüp kötü hissedebilir. Bu gibi durumlarda yaşanılan duygunun adı ‘haset’tir. Araştırmacılar buna, yani; diğer bir kişinin daha fazla başarı, avantaj, marifet ya da mülkiyete sahip olmasından dolayı kişinin memnuniyetsizlik yaşamasıyla ortaya çıkan duyguya, ‘sosyal kıyaslama kıskançlığı’ derler.�Kıskançlık ile haset farklı duygular olsalar da bu duygular bazen kol kola gezip birlikte eş zamanlı olarak deneyimlendikleri için birbirine karıştırılırlar.

Sosyal kıyaslama kıskançlığının olumlu ve olumsuz olmak üzere iki türü vardır. Olumlu türü, iyi niyetli olanı hayranlığa daha yakın bir duygudur. Diğerinin sahip olduğu şeylere sahip olmak için daha fazla çalışmayı teşvik eder. Olumsuz türü, kötü niyetli olanda ise kişi, diğer kişiyle arasındaki farkı, onun seviyesine ulaşarak değil, diğer kişiyi kendi seviyesine çekerek kapatmaya çalışır.

Gelelim başarı konusuna; sosyal kıyaslama kıskançlığının had safhalarda yaşandığı bölüme. ‘Başarı kıskançlığı’ alışkınsınızdır değil mi bu kavrama? Birilerinin küçük büyük başarılarının görmezden gelindiğine, yok sayılma eğilimine gidildiğine, küçümsendiğine yani ‘Başarı kıskançlığı’na tanık olmuşsunuzdur. Söyle bir gözlerinizi kapatın ve çevrinizde şahit olduğunuz bu gibi olayları bir düşünün isterseniz.

Hazırsanız başarı kıskançlığını evreleri ile birlikte bir bir sıralamaya başlıyorum;

1-İnkar: Ne yaptı ki? Başarılı falan değil o! Aman canım sizde onu bir şey sanıyorsunuz ile başlayan inkar evresidir. Başarılı kimsenin elde ettiği sonuçların yok sayılması, görmezden gelinmesi durumudur.

2-Küçümseme: Falanca olmasaydı hiçbir şey yapamazdı. Birileri yardım etmiştir. Siz onun arkasında kim var, ne oyunlar karıştırıyor biliyor musunuz? Başarılı kimsenin elde ettiği sonuçların küçümsenmesi, başkalarının desteği sayesinde oldu gerekçesi ile kişiye mal edilmeyip başka şeylere ya da şansa bağlanması durumudur.

3-Altını oyma: Ne kadar inkar etseler de küçümseseler de ortada bir başarı vardır. Bununla baş edemeyeceklerini anladıkları zaman bu sefer içini oymaya, başarıyı itibarsızlaştırmaya çalışırlar. Takdir etmek şöyle dursun, iftira atmalarla; başarının ve başarılı kişinin altının oyulma çalışıldığı evredir.

Başarı kıskançlığının olumsuz türünde, kötü niyetli olanında diğer kişiyle aradaki farkı, onun seviyesine ulaşarak değil, diğer kişiyi kendi seviyesine çekerek kapatmaya çalışların yaşadıkları evrelerdir bunlar.  Bir şeyler üretmek, oraya koymak yeterince meşakkatli iken, bunca başarı kıskancı, fesadı insanın içinde başarı elde etmek hiç de kolay olmaz.

Kıskançlık sesiz düşmanlar yaratır

Ne yazık ki kıskançlık sesiz düşmanlar yaratır. “Yalnızca tanrılar ve ölüler cezasını çekmeden mükemmel görünebilirler.” Dramatik bir öykünüz varsa bir parça şanslısınızdır.  Simit satıp patron olduysanız bak hergeleye ağzı açlıktan kokarken nerelere geldi der; bir taraftan takdir ederken diğer yandan sizi küçümser ve bir parça tatmin olurlar. Böylece içleri kısmen de olsa rahat eder.

Ama böylesi dramatik bir hayat hikayeniz yok ise; genç, iyi görünüşlü, sağlıklı, tanınmış, ekonomik durumunuz yerinde, mutlu ve benzeri niteliklere sahip iseniz işsiniz oldukça zordur. Tüm bu sahip olduklarınıza rağmen, para kazanmak başarmak zorunda olmasanız da, daha az çalışıp keyif yapmak yerine tırnaklarınızı kazıya kazıya bir yerlere geldi iseniz, yanmışsınız demektir. Başarı kıskançları yakanızı asla bırakmayacaktır. Sosyal kıyaslama kıskançlığının olumsuz tarafının pençesine düşenler sesiz düşmanlarınız olacaklardır.