Türkiye yılda Rusya'nın Batı hattından 8 artı 6, Mavi Akım'dan ise (Karadeniz'den) 16; İran'dan 10 milyar metreküp doğalgaz alıyor. Anlaşmanın imzalandığı 2002 yılında, İran'dan gelen gazın Türkmenistan menşeli olduğunu biliyordu. İran, sınır komşusu Türkmenistan'a 200 km'lik bir hat döşemişti. Şu da çok iyi biliniyor ki, İran'ın 22.5 trilyon metreküp gaz rezervi olmasına karşılık, bunun ancak 120 milyar metreküpünü üretebiliyor, 100 milyar metreküp de ihraç ediyor.Bu arada 2003 yılında Moskova ile Türkmenistan arasındaki yıllık 30 milyar metreküp gaz kontratının, 65 dolar olan birim fiyatı, bu yılın başında 100 dolara çıkıyor. İki taraflı bir gelişme önem taşıyor. Birincisi, Türkmenistan'ın Rusya'ya sattığı gazın 1 Ocak itibariyle zamlanması, ikincisi, Türkmenbaşı Saparmurad Niyazov'un 21 Aralık'ta ölümüyle ortaya çıkan yeni gaz ticareti dengeleri...Avrupa'nın Rusya'yı atlayarak İran ve Azerbaycan gazını Türkiye üzerinden taşıyacak Nabocco projesi de, Orta Asya'yı önemli kılıyor. İran'ın Türkiye'ye verdiği doğalgazı kesmesinin ardından Tahran kaynaklı açıklamalarda, "Kış ayları nedeniyle iç talebin artması sonucu kesintiye gidilmek zorunda kalındı, açacağız" denildi. Ancak Türkiye'nin Rusya'dan sonra en büyük tedarikçisi İran'dan gelecek arz tehditlerine dayanıklılığı çok da güçlü değil. Botaş Genel Müdür Vekili Saltuk Düzyol gelecekte arz güvenliğine ilişkin oluşabilecek tehditler hakkında Gas Power dergisine verdiği röportajda, doğalgaz kontrat devriyle ilgili gelişmelere dikkat çekiyor ve uyarıyor:"Kontrat devirlerinin fiyatları aşağı çekeceğine inanıyorum. Burada önemli olan nokta devrettiğimiz miktarların mutlaka Türkiye'ye sokulması. Yani başka birtakım ticari düşüncelerle bu gazın Türkiye'ye gelmesinin engellenmemesi gerekiyor. Devrettiğimiz kontrat özellikle kış aylarında Batı tarafından gaz arzını sağlayan bir kontrat olduğu ve Batı'dan her halükârda gaz arzına ihtiyaç duyduğumuz için özellikle yoğun tüketimin olduğu kış aylarında arz güvenliği açısından çok büyük önem taşıyor. Mutlaka ve mutlaka bu gazın girmesi lazım. Bu noktada EPDK'nın üzerine düşen görevler var."Düzyol "mutlaka" vurgusuyla bir endişeyi mi dile getirmiş oluyor?Bosphorus Genel Müdürü Tuğrul Erkin, "Fiyatımızı Shell'in seviyesine çıkaracağız. Gazprom ile sözleşmeler Botaş'ın aynısı olur, yeni maddeler eklenmez" bilgisini veriyor. Botaş, Rusya'nın Batı hattından gelen (Turusgaz) ve yıllık 4 milyar metreküpü bağlayan doğalgaz kontrat devri ihalesini alan Bosphorus, Enerco ve Avrasya Gaz firmalarına, kontrat bedellerini, en yüksek fiyatı veren Shell'in seviyesine çıkarmaları gerektiğini bildirmişti. Arz güvenliği Türkiye'nin enerji kaynaklarının arz güvenliği, tedarik zincirinde alternatif ülkelerin kapasiteleriyle ilgili. Botaş'ın Cezayir ile yılda 4 milyar metreküp, Nijerya ile de 1.2 milyar metre küp LNG kontratları bulunuyor. Düzyol, aynı söyleşide Egegaz Terminali'ne yönlendirilmek üzere, sözleşme fiyatı üzerinden mukaveledeki esneklikleri kullanarak Cezayir ve Nijerya'dan toplam 7 ilave kargo aldıklarını söylüyor. 4 tanesi Cezayir'den 3 tanesi ise Nijerya'dan. Düzyol, "Kış döneminde Marmara Ereğlisi terminalimiz tam kapasiteyle çalışıyor. Oradaki kapasiteyi artırma imkânımız yok. Egegaz'ın (Botaş'ın bir yıllık hizmet satın alma sözleşmesi bulunan LNG dolum ve depolama tesisi) devreye girmesiyle 7 kargo oraya gidecek. LNG fiyatları da düşebilir ve yaz döneminde oraya ehven gaz getirebiliriz. Satıcı ülkeler ilk kargoyu vermek istemiyor ve sistemi devreye alan konumda olmak istemiyorlardı" diyor. syilmaz@milliyet.com.tr LNG yatırımı
