İstanbul ve Moskova merkezli iki saygın düşünce kuruluşu, aylarca süren ortak bir çalışmadan sonra, Türk-Rus ilişkilerini farklı bir şekilde ele alan bir rapor yayımladı.
“Çalkantılı bir bölgede Rus-Türk İşbirliği Olanakları” başlıklı belge, önceki akşam İstanbul’daki “Global İlişkiler Forumu” (GİF) ile Rusya’daki “Carnegie Moskova Merkezi” (CMC)’nin ortak bir toplantısında kamuoyuna açıklandı.
Rapor son yıllarda ilişkileri büyük gelişme kaydeden Türkiye ile Rusya’nın, içinde bulundukları bölgelerdeki sorunlar ve çalkantılar karşısındaki durumunu inceliyor. Bu sorunların başında terör, aşırılık gibi tehditler, Ukrayna, Suriye, Arap-İsrail, Afganistan, Karabağ gibi anlaşmazlıklar yer alıyor.
Bu sorunlar karşısında Ankara ile Moskova’nın farklı görüşleri var. Ancak raporda belirtildiği ve İstanbul’daki toplantıya ekibiyle birlikte gelen CMC Direktörü Dmitri Trenin’in vurguladığı gibi, ikili ilişkilerin dinamikleri, bu çalkantılardan olumsuz etkilenme risklerini azaltıyor. Nitekim bölgesel sorunlarla ilgili farklılıklara rağmen, ilişkilerin iyi gittiği görülüyor.
Dolayısıyla, şimdi iki taraf da işbirliğini bu farklılıkların giderilmesine taşıyabilirler. Rapor bu konuda neler yapılması gerektiğine ilişkin tavsiyelerini sıralıyor.
Strateji ne?
Rapor hazırlanırken, henüz IŞİD krizi patlak vermediği için, belgede buna değinilmiyor. Biz gelen Rus ekibi ile sohbetlerimizin ışığında Rusya’nın bu konudaki tutumuyla ilgili şu sonuçları çıkardık:
* Rusya IŞİD’in oluşturduğu tehditten kaygılı. Bu kaygının bir nedeni, bölgenin daha da istikrarsızlaşması tehlikesidir. Bu, Moskova’nın desteklemeye devam ettiği Suriye’nin geleceği açısından çok önemli. Rus grubundaki bir uzmanın dediğine bakılırsa Kremlin, Esad’ın devrilmesini önlemek için elinden geleni yapacak...
* Kaygının diğer bir nedeni de IŞİD’in saflarına katılan Rus uyruklu “cihatçılar”ın (bu arada Çeçenlerin) ülkeye dönünce oralarda ideolojilerini ve hatta eylemlerini yaymaları olasılığıdır. Uzmanlar Rusya Federasyonu’nda 16 milyon Müslüman’ın yaşamakta olduğunu hatırlatıyorlar...
* Rusya IŞİD ile ilgili gelişmeleri çok yakından izliyor. ABD’nin de tek yanlı girişimlerde bulunmasına kızıyor. Ama kendisi bu olup bitenlere bulaşmak istemiyor. Bir uzmana sorduk: “Rusya’nın IŞİD ile ilgili stratejisi nedir?” Yanıtı: “Rusya’nın stratejisi yok. Sadece pozisyonu var”...
Nasıl önlenir?
IŞİD sorununda Türkiye ile Rusya’nın “endişe duyma”nın ötesinde paylaştıkları bir görüş ve strateji yok.
Açıkçası, Moskova, Ankara’nın Suriye’de “uçuşa yasak bölge” ve “güvenli bölge” girişimlerini hiç beğenmiyor. Türkiye’nin Esad rejimini devirmeye yönelik çabalarından da rahatsız oluyor. Nitekim Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da bu görüşleri açıkça ifade etti.
Yani IŞİD, şimdi Türkiye ile Rusya arasında yeni bir uyuşmazlık konusu olma tehlikesini taşıyor.
Bakalım GİF-CMC’nin ortak raporunda tavsiye edildiği gibi, karşılıklı anlayış ve işbirliğiyle ilişkilerin bu “yeni çalkantı”dan zarar görmesi önlenebilecek mi?
