Kalp krizinin nedeni çok

Kalp krizi, hücrelerin oksijensiz kalıp ölmesi demektir. Tıbbi adı Enfarktüs olan bu durum çoğu zaman damar sertliği zemininde oluşur. Gençlerde, özellikle genç kadınlarda kalp krizi başka nedenlere bağlı olabilir

Geçen hafta gazetelerde genç bir kadının kalp krizi nedeniyle hayatını kaybettiği haberi vardı. Bu trajik olayda söz edilen ‘kalp krizi’ tıpta belli bir hastalığın ifadesidir. Buna karşılık, halk arasında ve basında, bir birinden farklı olan birçok ani kalp sorununa da kalp krizi dendiğine sıkça rastlıyoruz.
Kalp krizi ne demek?
Kalbi besleyen damarlardan biri tıkanınca, damarın beslediği bölgeye kan gitmediğinde oksijensiz kalan hücreler ölür. Böylece oluşan kalp krizini, bir buğday tarlası örneğiyle açıklayabilirim. Tarlaya su getiren borulardan biri tıkanırsa susuz kalan fidanlar önce sararıp solar, sonra kururlar. Bundan sonra su gelse de canlanmazlar. Tarlada da, kalp krizinde olduğu gibi bir alan tahrip olmuştur.
Kalp krizlerinin büyük çoğunluğu, yıllar içinde gelişen damar sertliği sonucunda ortaya çıkar. Genelikle orta ve ileri yaşda görülmesinin nedeni budur. Gençlerde de, ender de olsa damar sertliğine bağlı kalp krizi oluşabilir. Lâkin, çok yüksek kolesterol, uzun yıllardır var olan diyabet, yoğun sigara tüketimi veya ailede genç yaşta kalp hastalığı hikayesi yoksa krize neden olan, damar sertliğinden başka bir hastalık var mı diye sormak gerekir. Çünkü, bir dizi hastalık normal görünümlü damarlarda tıkanıklığa yol açabilir.

Damar yanlış yerden çıkarsa

Kalp, içindeki oksijenden zengin kanı tüm organlara ana atardamar olan aort damarının içine atarak dağıtır. Kan, bu büyük ana damardan çıkan dallar aracılığıyla tüm vücuda yayılır.
Aorttan ilk çıkan 2 dal, kalbi besleyen koroner damarlardır. Biri aort damarının solundan diğeriyse sağ tarafından çıkar. Bebeğin anne karnındaki gelişmesi sırasında, damarların çıkışında bir karışıklık olup sol dalın sağdan ya da sağ dalın soldan çıktığı görülebilir. Bu anormallik, çoğu zaman hiç bir tehlike yaratmayıp kişi rahat ve uzun bir hayat sürer. Ama ender de olsa ciddi sorunlar oluşabilir. Gençlerdeki kalp krizine bağlı ani ölümlerde ilk akla gelen teşhislerden biridir koroner anomalileri.

Duvarın sıvası yırtılırsa...

Tipik kalp krizi tablosuyla hastaneye kaldırılan genç bir kadında yapılan acil anjiyo, bir damarın boydan boya daraldığını gösterirse, sorun damar duvarındaki yırtılmaya bağlı olabilir. Özellikle damar sertliğine zemin hazırlayan risk faktörleri yoksa bu olasılık akla gelmelidir.
Daha çok hamilelikde, lohusağılığın ilk dönemlerinde ve damar dokusunu zayıflatan bazı hastalıklarda görülen bu durum, bazen hiçbir neden olmadan ortaya çıkabilir.
Darlık ve tıkanma, damar duvarının iç sıvası diyebileceğimiz katmanının diğerlerinden ayrılması sonunda oluşur. Uzmanlar, hastalarını ilaçla tedavi etmeye çalışıp çok zorda kalmadıkları sürece baypas ameliyatı ve stent takmak istemezler.

Işın tedavisinin yan etkisi

Birçok kanserde ışın tedavisi hayat kurtarıcıdır. Radyoaktif dalgalar, habis hücreleri öldürerek kanseri tedavi eder. Örneğin, göğüs kafesinde lenf kanseri olan bir genç, bu yolla uzun yıllar sağlıklı bir hayat sürer. Kanserli dokuyu ışınlarken göğsün ortasına yakın olan kalp de radyasyondan nasibini alabilir.
Kalbi besleyen damarlarındaki hücreler, ışından etkilenirler, ama sorunun hastalık olarak ortaya çıkması için yıllar geçmesi gerekir. Aradan 10-15 yıl geçtikten sonra, damarda oluşan ağır darlık kendini kalp krizi veya ani ölüm olarak gösterebilir. Son yıllarda gelişen teknoloji, göğüse ışın verilse de kalbin büyük ölçüde korunmasına imkan veriyor. Yeni yöntemle radyasyon tedavisi görenlerde kalp sorunlarına daha ender rastlanıyor.

Yangı kalbin düşmanı

Vücudumuzun birçok organını tutan ve yangıyla seyreden bağ dokusu, hastalıkları ve kalp damarlarını da tutabilir. Örneğin, genç kadınlarda daha sık rastlanan lupus hastalığında koroner damarların daralma riski artar.
Birçok organa ek olarak eklemlerde ve deride yangı denilen mikropsuz iltihaba bağlı rahatsızlıklara yol açan ve damarları tutan diğer bazı bağ dokusu hastalıkları da koroner damarları daraltabilir.
Bağ dokusu hastalıklarının yarattığı yangı, damar sertliğini azdırarak kalp krizini davet edebilir. Bağ dokusu hastalıklarının tedavisi için uzun süre kullanılan kortizon ve benzeri ilaçlar da kalp damarlarına olumsuz etki yapar.

Kalbi besleyen damarlarda hiçbir sorun olmasa dahi damarlardan biri veya birkaçı aniden tıkanabilir. Kalpte bir hastalık nedeniyle pıhtı oluşmuşsa, buradan kopan bir parça, kanla beraber koroner damarlardan birinin içine girip kan akışını durdurabilir.
Eğer anjiyo yapılacak olursa doktorlar bu durumu görüp pıhtı nerden geldi diye araştırırlar. Bu hastaların bir kısmında sorun, kanda pıhtı oluşumunun kolaylaşmış olmasıdır. Özel bazı kan tahlilleri yapılarak böyle bir durum var mı diye araştırılır. Acil tedaviden sonra, sonra pıhtı önleyici ilaçlar vererek tekrar pıhtı oluşmasını önlemeye çalışırlar. Bu tedavi, sadece kalbi değil pıhtı parçasının gidebileceği, başta beyin olmak üzere, birçok organı korur.

Kokain

Kokain ve benzeri maddeleri kullananlarda kalp ve damarlarla ilgili ciddi hastalıklar ender değildir. Kokain kalbin, hızlı ve kuvvetle çarpmasına, nabzın ve kan basıncının yükselmesine yol açar. Kalbi besleyen damarlar büzüşür. Kalp, fazla mesai yaptığı için oksijen ihtiyacı artmıştır. Buna karşılık, büzüşen damarlardan hücrelere daha az kan ve oksijen gelmektedir. Üstüne üstlük, kokain pıhtı oluşumu da kolaylaştırmıştır. Kısacası kalp krizi için her şey hazırdır. Kokain kullanımından hemen sonra veya birkaç saat içinde oluşan kalp krizi, ani ölüme yol açabilir. Kokainin kalp damar sistemine birçok başka olumsuz etkisi daha vardır.

Doğum kontrol hapı ve sigara

Doğum kontrolu hapı kullanan ve yoğun sigara içen genç kadınlarda kalp krizi riskinin yükseldiği uzun süredir biliniyor. Bazı uzmanlar, günde 1 paket sigara içen bir kadının doğum kontrolu için haptan başka bir yöntem kullanmasını tavsiye ediyor. Kalp krizinin yanı sıra, bu haplar inme riskinin de artırıyor. Sigara içmeyen veya az içen kadınlarda ise doğum kontrol haplarının kalp ve damar hastalıkları riskini ciddi biçimde arttırdığını gösteren bir kanıt yok.

Anjiyo normal!
Bazı hastalarda, daha çok kadınlarda kalp krizi oluşmasına rağmen anjiyo yapıldığında damarların pırıl pırıl açık olduğu görülür. Bu hastalarda krizin nedenini bulmak kolay değildir. Anjiyoda görülemiyecek kadar küçük damarlardaki sorunlar, hücrelerin beslenmesini bozmuş olabilir. Kalp kasının çok kalınlaştığı bazı durumlarda, damarlar normal olsa da artan oksijen talebini karşılayamayabilirler. Ağır kansızlık durumlarında, kanda çok az oksijen taşınabildiği için kalp hücreleri hasar görüp ölebilir. Kısacası damarlar açık olsa da kalp krizi oluşması, sık olmasa da görülen bir durumdur.

Son söz

Kalp krizi, tıbbi adıyla enfarktüs geçirenlerin büyük çoğunluğunda damar sertliği ve o zeminde oluşan pıhtıdır damarı tıkayan. Lakin başka nedenler de krize yola açabilir. Özellikle genç bir kişi kalp krizi geçirirse doktorların aklına bu nedenler gelir. Kalp krizi, ani ölümün baş nedenidir. Ama, kalp kriz olmadan da ciddi ritmi bozukluklarına sonunda ani olarak hayatını kaybedenler de vardır. Bu konuya da haftaya değineceğim.