Küresel ekonomide yeni denge arayışı

G-20 liderleri 24 saat içinde küresel ekonominin yeni yol haritasını çizmeye çalışacak

ABD’nin yükselen kenti Pittsburgh’da, Başkan Obama’nın ev sahipliğinde dün akşam yenen akşam yemeği ile başlayan üçüncü G - 20 Zirvesi’nde, küresel ekonominin karmaşık sorunları masaya yatırılacak ve çözüm yolları konusunda bir görüş birliği sağlanmaya çalışılacak. Zirvenin bu akşam sona ereceği düşünüldüğünde, G - 20 liderlerinin 24 saati bile bulmayan bir süre içinde yüklü bir gündemi tamamlayıp dünyada ve piyasalarda düş kırıklığı yaratmayacak bir sonuca ulaşmaları gerekiyor. Bunun hiç de kolay bir iş olmadığı ortada.
Bu yoğun gündemde öne çıkan başlıklar şunlar:
- Küresel krizden çıkış sürecinin iyi yönetilmesi ve küresel ekonomideki canlanma belirtilerinin desteklenmesi için benimsenecek politikalar.
- Küresel finans sisteminin yeni krizlere sürüklenme olasılığını azaltmayı amaçlayan önlemler.
- Dünya ekonomisinin yeni krizlere yol açmayacak biçimde büyümesini sağlayacak daha dengeli bir yapıya kavuşturulması için yapılması gerekenler.
- Küresel krizden büyük zarar gören en yoksul ülkelere gerekli desteğin sağlanması için atılması gereken adımlar.
- Korumacılığın yaygınlaşmaması için benimsenecek ilkeler.

Krizden çıkışın yönetilmesi
Krizde sarsıntı geçiren bazı büyük finansal kurumların ayakta kalmasını sağlayarak küresel finans sisteminin çöküşünü önlemek ve derin bir resesyona (durgunluğa) sürüklenen küresel ekonomiyi canlandırmak için devreye sokulan muazzam boyutlardaki devlet desteğinin bir noktadan itibaren geri çekilmesi gerekiyor. Ancak bu desteği, çeşitli ekonomilerdeki canlanma belirtileri belirginleşmeden ve özel sektörün yatırım ve üretim iştahı yerine gelmeden geri çekmenin canlanmayı durduracağı kaygısı, bu sürecin çok dikkatli yönetilmesi gerektiğini gösteriyor.
Krizden çıkış süreci konusunda her ülkenin kendi durumuna ve önceliklerine göre bir politika izlemesi doğal ama G - 20 ülkelerinin, özellikle de ABD ve Avrupa’daki büyük oyuncuların belli bir eşgüdüm içinde davranmasının önemi ortada.

Bankalara yeni düzen
Sistemdeki boşluklardan yararlanarak hesapsız riskler alan ve küresel finans krizinin baş sorumlusu olarak görülen bankaların, yeni krizlerin doğmasını önleyecek bir sermaye yapısına ve denetim düzenine kavuşturulması G - 20 Zirvesi’nin gündeminde önemli bir yer tutuyor. Finans kuruluşlarının üst düzey yöneticilerine verilecek primler de bu gündem maddesinin önemli bir unsuru.
Başta Fransa ve Almanya olmak üzere Avrupa ülkeleri bankalarını maceraya sürükledikleri halde muazzam primler alarak işin içinden sıyrılan üst düzey banka yöneticilerinin primlerinin sınırlandırılması konusunun kesin esaslara bağlanmasını istiyor. ABD ise bu konuda biraz daha esnek davranılmasını, buna karşılık bankaların sermaye yapılarının güçlendirilmesi konusunda daha katı kuralların benimsenmesini istiyor. Avrupa ülkeleri ise bu konuda esneklik istiyor. ABD ve Avrupa arasındaki bu görüş farkının G - 20 Zirvesi’nde sağlanacak bir uzlaşmayla aşılacağı umuluyor.

Yeni denge arayışı
Küresel krize yol açan gelişmelerin temelinde, dünya ekonomisindeki temel dengesizliklerin yattığı fikrini Obama yönetimi de benimsiyor. Başkan Obama, Amerikalı tüketiciyi dünya ekonomisini ayakta tutan bir tüketim makinesi haline getiren anlayışın kabul edilemez olduğunu ve terk edilmesi gerektiğini daha önce belirtmişti.
ABD’nin üçüncü G - 20 Zirvesi’ne sunduğu dünya ekonomisini yeni dengelere oturtma projesi de bu noktadan hareket ederek, yeterince tüketmedikleri için büyük dış fazla veren Çin, Almanya ve Japonya gibi ülkelerin iç talebi artıracak politikalara öncelik vermelerini, böylece küresel boyutta daha dengeli bir tüketim - tasarruf dengesinin oluşmasına katkıda bulunmalarını istiyor.
Küresel ekonomiyi yeni dengelere oturtma projesinin ne ölçüde kabul göreceği Zirve sırasında ortaya çıkacak ama pek çok ülkenin ulusal tercihlerini ve döviz kurlarını etkileyebilecek olan böyle bir açılımın kısa sürede hayata geçirilmesi pek kolay görünmüyor.
Buna karşılık krizden olumsuz etkilenen en yoksul ülkelere acil destek sağlanması için Zirve’de bir görüş birliğine varılması bekleniyor.

Başrol IMF’ye
ABD’nin dünya ekonomisini yeni dengelere kavuşturmak için G - 20 ülkelerinin ekonomi politikalarını koordine etmesini öngören projesinde başrolü IMF’nin oynaması öngörülüyor. IMF’nin daha önce küresel kriz nedeniyle sorun yaşayan ülkelere destek sağlamakla görevlendirildiği ve bu amaçla kaynaklarının üç kat artırıldığı da düşünüldüğünde, bu kuruluşun kriz sonrası dönemin en önemli oyuncusu haline getirilmek istendiği daha net biçimde ortaya çıkıyor. Buna paralel olarak IMF yönetimindeki ağırlıkların daha dengeli biçimde yeniden belirlenmesi de önem kazanıyor.