Yolu Basmane’den geçenler

Geçen hafta dostlarla sohbet ederken Basmane’den kimler gelip geçti diye bir liste yaptık. 1884 Namazgâh doğumlu gazeteci-yazar, felsefeci, düşünce insanı Baha Tevfik’in adını andık. İzmir’de belediye başkanlığı yapmış Evliyazade Hacı Mehmet Efendi, Evliyazade Refik Bey, İzmir Belediye Başkanı Uşakizade Muammer Bey, Latife Hanım ve Halit Ziya Uşaklıgil de Basmane’den geçenler... İzmir Belediye Başkanı İhsan Alyanak da Basmaneli. Babası Osman Alyanak’ın Altınpark’ta işlettiği kahvehanenin fincanları, yakın zamana kadar kahvehanenin güney kapısının karşı duvarındaki vitrinde sergileniyordu. Sinema kuramcısı, hukukçu, 9 Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sinema Bölümü’nün kurucusu Prof. Alim Şerif Onaran’ın yaşadığı ev Basmane Altınpark’ta. Hatırlıyorum, sokağa adı verilirken yapılan törene Başkan İhsan Alyanak da katılmıştı. Ünlü karakter oyuncusu Hüseyin Baradan’ın çocukluk ve ilk gençlik yılları, Pazaryeri Mahallesi’nde Taslı Çeşme Sokağı’nda geçti. Bir etkinlikte karşılaştığım rahmetli Baradan’a, “Mahalleni görmeye gidiyor musun?” diye sormuştum: “Çok istiyorum, ancak oradaki bozulmaları yüreğim artık kaldıramıyor” demişti. İzmir Oyuncak Müzesi’nin kurucusu Ümran Baradan da aynı mahalleli. Türk resminin önemli ismi, Atatürk portreleriyle tanıdığımız Nüzhet Ayetullah Sumer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün çalışma arkadaşı, İktisat Vekilliği yapmış, Sümerbank’ın kurucusu Nurullah Esat Sumer, Oteller Sokağı (Dibek Sokak) doğumlu. Rakım Elkutlu, Necip Mirkelamoğlu, Gönül Yazar’ın Basmane’de yaşadıkları evlerin önünde şarkıları seslendirilse... Hatta biraz daha ileriye gidip Tepecik’te, bestekâr Yusuf Nalkesen anılsa...  Emirsultan Haziresi’nin bitişiğindeki boş arsaya yapılan parka Tilkilikli heykeltıraş- ressam Fuat Mensi Dileksiz’in (1880-1965) adı verilmişti. Günümüzde otopark olarak kullanılan arsada Valilik aşevi kuracakmış. Bu alanın Fuat Mensi Dileksiz Parkı olduğu ne çabuk unutuldu... Merak edenler, Milli Kütüphane’de İzmir’deki Atatürk anıtının yapımında İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica ile çalışan Fuat Mensi Dileksiz’in yaptığı Vali Rahmi Bey ve Vidinli Tevfik Paşa büstlerini görebilirler. Eczacı Faik Ener, İzmir Müftüsü Rahmetullah Efendi, Atatürk Lisesi’nin kurucusu Burhanzade Abdurrahman Hilmi Bey, heykeltıraş Prof. Şadi Çalık, müzik öğretmeni Fikri Şenürkmez, piyanist Mümtaz Uygun, Agora Meyhanesi Şarkısı’nın yazarı Dr. Onur Şenli, Tarık Dursun K., Yüksel Pazarkaya, Dinçer Sümer ve Necati Cumalı gibi, nice değerler gelip geçti Basmane sokaklarından... Liste uzun... Yolu Basmane’den geçmiş o kadar çok isim var ki, önümüzdeki günlerde onların da adlarını sevgiyle anarız...