Tarihsel dokuda çözüm önerileri
Bilindiği gibi İzmir, binlerce yıllık geçmişi olan, sınırları içinde çok önemli antik kent kalıntılarını ve tarihi dokuyu barındıran bir şehirdir. Koruma bilincinin geç oluştuğu ülkemizde, hızla tahrip olmaya devam eden bu kıymetli tarihi dokuyu korumak, önemli bir görev ve sorumluluktur.
Kültür varlıklarını korumak için, işin uzmanı ve uygulama tecrübesi olan teknik ekibin yanında, taşınmaz kültür varlıklarının tarihini, öykülerini araştırarak belgeleyecek uzmanların elde ettiği bilgileri, tarihi dokunun tanıtımında kullanmak çok önemlidir.
İzmir’in merkezinde ve ilçelerinde yapılan ve yapılacak tüm koruma çalışmalarını bütünleştirerek yer altı ve yer üstündeki taşınmaz kültür varlıklarını onarıp, yaşayan yerler olarak gelecek kuşaklara aktarmak gerekir.
Tarihi yapıların bakımı, çeşitli nedenlerle yapılamamakta, kaderine terk edilmesi sonucunda hızla yıkılıp yok olmaktadır. Son yıllarda tarihi bölgeye yönelik yoğun tahribat kontrol edilemez noktalara gelmiştir. Bilinçsizce yapılan eklentiler veya bazı özgün yapı malzemelerinin çıkarılarak nitelikli olanlarının (ferforje parmaklıklar, demir pencere kasaları, panjurlar) yerlerinden sökülüp satılması önlenmelidir.
Yurttaşlara tarihi dokunun önemini, sorumluluklarını, yararlanabilecekleri maddi kaynakları öğrenebilmeleri için, uygun ve anlaşılır bir dille, görsellerle desteklenmiş, sürekli ve planlı bir eğitim verilmelidir. Buna benzer bir eğitim, okullarla iş birliği yapılarak gençlere ve çocuklara uygulanmalıdır. Konuyla ilgili kurumlar, üniversitelerle görüş alışverişinde bulunarak ortak projeleri hayata geçirmelidir. Bu çalışmalar, sürekli bir program ile halka kolay ulaşılabilecek çeşitli iletişim yöntemleri kullanılarak yapılmalıdır.
Tarihi yapılara yapılan kural dışı uygulamalara şikâyet olursa müdahale edilmektedir. İşlem bittikten sonra müdahale edilmesi halinde, koruma kurulu ve mahkeme süreçleri çok uzun sürmekte, konu çözümsüz hale getirilmektedir. Tarihsel çevrede konu hakkında bilgilendirilmiş, gezici timlerin oluşturulması, bu timlerin anında müdahale ederek suçu oluşmadan önleyebilmesi sağlanmalıdır.
Restorasyon proje ve uygulamaları özel bilgi isteyen işler olduğundan, bu işlerin yapımında görevlendirilen teknik personelin deneyimli ve restorasyon konusunda eğitim almış olmasına dikkat edilmesi, kurumların denetim ve uygulamalarına başarı getirecektir.
Yukarıdaki bilgileri tarihsel çevrede yaptığı başarılı çalışmalarıyla tanıdığım Mimar Mihriban Yanık’ın zaman içerisinde verdiği konferanslarda tuttuğum notlardan derledim. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi Tanıtımı Daire Başkanlığı görevine getirilen Mimar Mihriban Yanık’a ve çalışma arkadaşlarına başarılar diliyorum.