Kemeraltı Musevi Kültür ve İnanç Turizmi…
İzmir Büyükşehir Belediyesi Danışmanı Ahmet Altan, Koordinatör Oktay Bilgin’i İZRO üyesi Turist Rehberi Mehmet Gülümser’le birlikte ziyaret ettik. Büyükşehir Belediyesi’nin kültürel mirasın korunması üzerine yapacağı çalışmalar üzerine konuşup, özellikle dönemsel farklılıkları olan tarihi İzmir çeşmelerinin onarılıp kent kültürüne kazandırılması konusunda bilgilendirildik. Tecrübeli Rehber Mehmet Gülümser daha uzaklara gidip, Kozak Yaylası’nda Vali Kazım Dirik tarafından yaptırılan bakımsız çeşmeye dikkatleri çekti. Toplantıda aylar önce gözlemlediğimiz sorunları masaya yatırıp farklı ilginç konulara değindik…
Aynı gün turist rehberi Ahmet Koçak arkadaşımızı da yanımıza alarak birlikte, İzmir Musevi Cemaati Vakfı, İzmir Kalkınma Ajansı, Umart ve İzmir Vakfı’nın ortaklaşa olarak hazırladığı; “İzmir Tarihi Kemeraltı Musevi Kültür ve İnanç Turizmi Noktası Fizibilitesi Projesi” sunumu için Portekiz Sinagogu’na Mimar H.Cenk Dereli’yi dinlemeye gittik. Kuliste İZTAV yöneticisi Güven Erken, Yahudi Cemaati Başkanı Sami Hazar, Umart yöneticisi Mahir Kaplan’la sohbet ettik.
Sunumda, Güzelyurt Mahallesi’nde bulunan 9 sinagog ve Hahamhane’nin restorasyonu maliyetleri hakkında bilgilendirme yapıldı. İnanç turizmi potansiyelini artıracak projeden umutlandık. Enkaz durumda olan Hevra ve Forasteros sinagogları kalıntılarının korunarak restore edilmesi, kültür sanat etkinliklerinde sergi alanı olarak kullanılması, Sinyora, Algazi Sinagogları’nın konser ve toplantı organizasyonları, film gösterimi gibi kültür sanat etkinlikleriyle ilişkilendirilmesi bana geçmiş yıllarda yaşadığım bir olayı anımsattı. İstanbul Mimarlar Odası eski Başkanı, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina’nın danışmanı Mimar Oktay Ekinci’ye Emirsultan Haziresi, Kumrulu Mescit, Agios Voukolos Kilisesi, gibi bölgede bulunan kültür varlıklarının tanıtımı için eşlik etmiştim. Şalom Sinagogu önünden geçerken tesadüfen kapısının açık olduğunu görüp, içeriye girmiş, oradan çöküntü halinde, onarım bekleyen Etz Hayim, Hevra, Portekiz, Bet Hillel sinagoglarını görmüştük.
“Sinagogları yaşatacak cemaat kalmadı, bakımlarının yapılması için, sanat galerisi, kütüphane, lokanta vs. yapılsın kiraya verilsin” önerilerine Oktay Ekinci, “Sinagoglara farklı işlevler yüklemek doğru değil, her biri zaten müze” diye karşılık verdi, aynı öneriyi Agios Voukolos Kilisesi için de yapmıştı. Görenlerin mücevhere benzettiği İzmir Sinagogları, Ekinci’ye göre diğer müzeler gibi özel projelerle korunmalıydı…
Söz alıp; sinagoglara verilecek yeni fonksiyonlar, bu yorgun yapıları zorlamaz mı sorusunu sordum. Güzelyurt, Güneş dışında Sakarya, Kurtuluş, Hurşidiye, Etiler mahallelerinde bulunan sinagog kortijo gibi Yahudi kültürüne ve inanç turizmine ait diğer benzer yapıları anımsattım. Portekiz Sinagogu’nda gerçekleştirilen sunuma Yaşar Üniversitesi iç mimarlık öğretim görevlileri Fulya Ballı, Burcu Yazgan Parlak ve öğrencileri de katıldı.
Haklı olarak bundan sonra yapılacak restorasyon projelerine iç mimarların da dahil edilmesini istediler.
Atılacak her adım İzmir tarihine, inanç turizmine katkı sağlayacaktır, önemli olan bu adımı atabilmek. ”İzmir Tarihi Kemeraltı Musevi Kültür ve İnanç Turizmi Noktası Fizibilitesi Projesi’ne” emeği geçen herkese teşekkür ediyorum, kolay gelsin yolları açık olsun.
