Kayıp heykeller

İzmir Sanat bahçesi girişinde bulunan mermer heykelin batıya bakan uzantısının kırıldığını görünce aklıma metroda tahrip edilen İspanyol sanatçının heykeli geldi. Kıbrısşehitleri Caddesi’nde sergilenen Mahmut Esat Bozkurt heykeline zarar verilince dönemin belediye başkanı tarafından tamir edilip Basmane Semt Merkezi’ne kaldırılmıştı.
Cumhuriyet Meydanı’nda İzmirlilerin İtalyan Heykeltıraş Pietro Canonıca’ya yaptırdığı Gazi Mustafa Kemal Atatürk heykelinin rölyefinden çalınan, askerin iki eliyle havaya kaldırdığı tüfek henüz yerine konulamadı. Kentin simgesi olmuş heykelden koparılan parça gibi manevi değeri olan objeleri kaybediyoruz. Heykeltıraş Şadi Çalık’ın Lozan Kapısı girişinde yer alan 27 Mayıs Anıtı’nın parçalandığını öğrenmek üzücü. Kültürpark’la bütünleşmiş kadın heykelleri de kısa bir süre önce zarar görmüş ayakları kırılmıştı. Usta heykeltıraşın, “Yavuz Sultan Selim” büstü, Sümerbank pavyonu duvarında görülen “Genç kız ve koçbaşı”, İzmir’in kayıp heykelleri arasında yer alıyor. Kayıp heykeller konusunda araştırmaları olan Kent Stratejileri Uzmanı Ali Rıza Avcan’la yürüyüş sırasında bir otelin mermer duvarında Heykeltıraş Şadi Çalık’ın, “İlerlemeyi, bağımsızlığı ve özgürlüğü” simgeleyen rölyeflerini karşımızda görünce sevindik. Ancak sevincimiz kısa sürdü, herkesin ulaşabileceği yüksekliğe monte edilen rölyeflerden tedirgin olduk. Rölyeflerin kötü niyetli insanlar tarafından zarar görmemesi için arkadaşım Ali Rıza Avcan otel yöneticilerini uyardı. Daha sonra kendisinden, heykeltraşın Hakkı Atamulu ile yaptığı rölyef, “Gülümseyen Atatürk heykelinin de kayıplar arasında olduğunu öğrendim. Heykeltıraş Şadi Çalık’ın ilk eserlerinden biri olan Kültürpark’ta akşamları karanlık bir köşede sergilenen, “Emekçi atlar” heykeli, güvenli bir yere kaldırılıp korunmalıdır…

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kentin kurtuluşunun 100’üncü yılı kapsamında hayata geçirdiği “Kurtuluşumuzun 100.Yılı Anı Evi’nin kapılarını açtı. Milli Mücadele döneminin ruhunu yansıtan bu tarihi mekanı dilerim bütün İzmirliler görür. 100.Yıl Anı Evi’ne emek verenlere özellikle bağışta bulunanlara teşekkür ediyorum.

Havra Sokağı’nda restore edilen binanın adı şantiye tabelasına Akın Pasajı olarak yazılmış. Kemerli giriş kapısında üzüm salkımı olan yapının pasaja dönüştürülmesi 1950’li yıllarda gerçekleşti. Bu mekânın 19. yüzyılın ortasından itibaren kullanılan Politi Şarap fabrikası olduğunu önceki yazılarımda yazmıştım. Yurt dışında yaşayan Politi ailesinden biri İzmir’e gelip dedesinin şaraphanesini aramaya kalksa bulabilir mi? Restorasyon sonrası, görünür bir yerine tarihi binanın öyküsü yazılacak mı göreceğiz…

Yazar bir arkadaşım İzmir sinagoglarını gezmek istemiş, kendisine ziyaretlerin paralı olduğunu söylemişler. Özellikle kamu bütçesi ile onarılan sinagoglara yapılan ziyaretlerden para istenmesini doğru bulmuyorum. Yahudi Cemaati Başkanı sevgili Sami Azar yaşasaydı eminim böyle bir uygulamaya sıcak bakmazdı. Tarihi cami, mescit ve kiliseler gibi sinagoglar da ücretsiz ziyarete açılmalıdır.