Ali Reis Mahallesi
Pazaryeri, Kubilay, Kadifekale, Süvari, Yeni ,Altay mahalleleriyle komşuluk yapan, eski İzmir evlerinin yoğun olduğu,sokaklarında binek taşları gördüğüm Ali Reis Mahallesi’ni sokak sokak dolaşmaktan geçmişten izler aramaktan heyecan duyarım. Ali Reis Mahallesi’ne daha önce, Prof.Dr. Münir Aktepe’nin “İzmir Yazıları Camiler, Hanlar, Medreseler, Sebiller” kitabında bahsettiği “Kızlar Mektebi“ duvarında olduğu söylenen çeşmeyi aramak için gitmiştim, aslında aradığım kızlar mektebiydi. Mahallede tanıdık bir ailenin evinde 19.yy sonlarında atlas üzerine maharetli İzmir kadınlarının duvar levhasına işledikleri yazıları görünce kızlar mektebine yakın olduğumu hissettim. Duvar levhasını işleyen hanımefendi mahallesinde bulunan kızlar mektebinde okumuş olabilir miydi?
Dik yokuşları olan özellikle eski İzmir çeşmeleri ve sarnıçlarının bulunduğu mahalleye adını veren Ali Reis, İtfaiye kaynaklarında tulumbacı olarak gösteriliyor. İzmir’de modern itfaiye teşkilatı kurulana kadar yangın söndürme işini tulumbacıların üstlendiği biliniyor. Yükseklerden veya kulelerden gözlemlenen yangın yerine tulumbacıların zaman kaybetmeden aşağıdaki mahallelere koşarak ulaşması, tulumba sandıklarını dolduracak sarnıç ve çeşmelerin bulunması mahallenin tulumbacılarla ilişkili olduğunu gösteriyor… Mahallenin kültürel zenginliğine, Patlıcanlı ve Kireçlikaya camilerine günümüze arsası ve kapısı kalan Ali Reis Camisi’ni de eklememiz gerekiyor. Dar bir sokakta karşıma çıkan mermer tamir kitabesinde banisi Ali Reis’in adı yazılı, yıkılmış tarihi camiden kalanların korunması için ilgilileri göreve davet ediyorum. Cumhuriyetin ilk yıllarında restore edilen, kent belleğinde yer almayan unutulmuş tarihi Ali Reis Camisi’nin tamir kitabesini birlikte okuyalım.
(Ali Reis Cami-i Şerîfi. İmami Rasih Efendi himmetidir, Bin üç yüz kırk iki tarihinde ikmal oldu tamiri. (Hicrî 1342 ,Mîlâdî 1923)
Ziyaret ettiğim İzmir evinde duvar levhasında ne yazdığını merak edenler olabilir yazıyorum. ”Kızların tahsili insaniyetin alasıdır” “Çeşmi insaf gibi kamile mizan olmaz /Kişi noksanını bilmek gibi irfan olmaz” Ali Reis Mahallesi’nden iyi pazarlar...