100. Yıl Anı Evi
Kestelli Caddesi’nde yürürken işlemeli mermer cephesi tekstil ürünleriyle kapalı olan vakıf eseri tarihi Katipzade Sebili’nin önünden geçtim. Biraz ileride yokuşta karşıma sebille aynı kaderi paylaşan başka bir vakıf eseri Kestelli Mesciti çıktı. Yola bakan duvarında mescitten kalma kitabeyi fotoğraflayıp yoluma devam ettim. Girdiğim 838 sokak beni üçgen alınlıklı çok odalı, tavanları ay yıldız bezemeli, iç ve dış mimarisiyle ilgi çeken Yemmişçizade, diğer adıyla Alanyalı Konağı ile buluşturdu.
Geçmiş yıllarda ailelerin yaşadığı konak zaman içerisinde Tapu Müdürlüğü, Askerlik Şubesi, Kız Okulu ve yurt olarak kullanıldı. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı tarafından yapılan araştırmalarda konağın bulunduğu alanda iki haneli ve mahzenli yapıların bulunduğu tespit edildi. 1851-52 yıllarında iki haneli yapının sahipleri, Es Seyit Mehmet Efendi, Es Seyit Mehmet Salim Efendiler, yıllık 4 kuruş bedelle kiraladıkları Vezir Suyu’nun kullanım haklarını, Yemişçi Mustafa Efendi ile Ali’ye devretmişler. Konak, 1912 yılında tek haneye, yani bugün ki haline dönüştürülmüş. Önceki yazımda konağın, anı evi olarak düzenlenmesine binanın fiziki durumunu ve ulaşım zorluğunu dikkate alarak karşı çıkıp, daha merkezi yer seçilmesini önermiştim. Ancak düşüncem, tarihi konağın anı evine dönüştürülmesi için verilen emeği göz ardı edeceğim anlamına gelmez. “100. Yıl Anı Evi” projesini yürüten Prof. Dr. Aysen Savaş, klasik müze anlayışının dışına çıkıp mekânı farklı yorumlamış. 100. Yıl Anı Evi’ni ziyaret edecekler şeffaf vitrinlerde Kurtuluş Savaşı’na katılmış İzmirli ailelerin bağışladığı özel eşyaları, dijital ekranlarda savaşın şanlı destanından seçilmiş kareleri görebilecekler. Giriş katta Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün arkadaşlarıyla birlikte aldığı kararları simgeleyen yemek odasında, masa sandalye, koltuk, aplik, piyano ve benzeri eşyaların seçimine özen gösterilmiş. Odaya girenler duvarlara monte edilen ekranlarda İzmir’in kurtuluşuyla ilgili dokümanları ve gazeteleri okuyup, diğer katlarda İzmir yangını ve kurtuluş coşkusunu gösteren görüntülerle baş başa kalacaklar. Konağın diğer bir odasında ziyaretçileri eski Türkçe yazılmış duvar levhası selamlayacak. İşgali ve kurtuluşu görmüş İzmirlilerin duygularını yansıtan levhada, “Vatanın sinesini bürümüştü kahrı zeval, şarktan zuhur edip kurtardı vatanı muazzez Kemal…” yazıyor.
100. Yıl Anı Evi’ni satırlara sığdırmam mümkün değil, mutlaka görmeniz gerekiyor. Yarın 9 Eylül, Basmane’de buluşup elimizde bayraklarımızla hep birlikte Anafartalar Caddesi’nde yürüyeceğiz. Törenler 10 Eylül günü de devam edecek, Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının İzmir’e girişini kutlayacağız. 9 Eylül Zafer Bayramınız kutlu olsun…