Geçen cumartesi (18 Ağustos) burada yayımlanan yazımda Birinci Derece Deprem Kuşağı’nda olan İzmir’de, Körfez’deki fayların hareketliliğine değinmiştim.
Deprem riski nedeniyle mühendislik görmüş bina zorunluluğu, İzmir için hayati öneme sahip.
Yapılarda mühendislik hizmetlerinin daha da titizlikle uygulanması gerekirken tam tersi bir durum olduğu ortaya çıktı.
Yapı ruhsatlarında; proje müellifleri ile şantiye şefi mühendis, mimar ve yapı denetçilerinin imzalarının yer aldığı bölümler kaldırıldı.
31 Mayıs 2018 tarihinden bu yana Mekânsal Adres Kayıt Sistemi’nde değişiklik yapılarak uygulamaya da geçildi.
***
Bu uygulamanın ileride telafisi olmayan sonuçlar doğuracağı kesin.
Gelişmiş ülkelerde yapı yapma işi, projelendirme sürecinden inşa sürecinin sonuna kadar kurumsal birimlerin denetiminde mühendis ve mimarlar tarafından gerçekleştiriliyor. Ülkemizde ise, süreç daha da geriye götürülerek, mühendis ve mimarlar devre dışı bırakılıyor. Mühendislik, mimarlık hizmetleri ve projeleri, ruhsat almanın formalite eki olarak görülüyor. Ruhsat düzenleme süreçleri, projeyi yapan mühendis ve mimarın bilgisi dışında tamamlanmak isteniyor.
Ayrıca, ruhsatların en temel eki olan proje tadilatı yapılması sürecinde teknik düzeyde karşılaşılacak sorunlar, ilgili idareyi de yeni bir hukuksal durumla karşı karşıya bırakacak.
Bu uygulamanın sahte mühendis olaylarını da artıracağı ortada. İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’nin 2015 yılında yaptığı bir çalışmada, içlerinde inşaat mühendisi olup olmadığı belli olmayan imzaların da bulunduğu 424 yapı ruhsatının iptal edilmesi gerektiği tespit edildi. Bu durumun mimarlık, makine ve elektrik mühendisliği hizmetleri için de geçerli olduğu varsayıldığında, iptal edilmesi gereken ruhsat sayısının 1000’in üzerinde olduğu görüldü.
Aynı çalışmada bilgi edinilemeyen 3342 yapı ruhsatının olması, sorunun daha vahim olduğunu ortaya koydu. Zira, mühendis olup olmadığı dahi bilinmeyen binlerce kişinin proje üretmesi, şantiye şefliği ya da fenni mesullük üstlenmesi söz konusuydu. İzmir İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’ne iletilen yapı ruhsatlarının yaklaşık yüzde 3-4’lük bir bölümünde gerekli belgelere sahip olmayan inşaat mühendislerinin proje müellifliği üstlendiği tespit edildi ve ruhsat iptali için ilgili belediyelere yazı yazıldı.
***
İzmir’de zeminin deprem açısından durumu belli. Bir de bu duruma güvensiz yapılar eklenirse yapacak hiçbir şey kalmaz. Birinci Derece Deprem Kuşağı’nda olan bir bölgede bilimsel kurallara ve mühendislik ilkelerine uyulmadan yapılan binaların nelere yol açtığını defalarca acı tecrübelerle yaşadık.
Yapı ruhsatlarında gerçek mühendislerin ıslak imzalarının bulunmasının hayati bir konu olduğu ortada. Bunları yapmadıkça, binalar yıkıldıktan sonra ağlamanın kimseye faydası yok.
