Beş uzun raf sadece rakılara ayrılmıştı. Yirmiye yakın marka. Sakızlı rakılar, tek üzümden yapılan rakılar, özel fıçılarda bekletilen rakılar, yaş üzüm rakıları, pahalı rakılar, ucuz rakılar, büyük şişeler, orta boy şişeler, minik şişeler. Hepsi özenle dizayn edilmiş. Bazı markalar o kadar çekiciydi ki rakıcı olmamama rağmen birkaç şişe alasım geldi.Rakıları seyrederken Türkiye'de ekonomiye kamunun egemen olduğu günleri ne kadar az özlediğimi düşündüm. İçkide tekel kalkmadan önce, Tekel üç cins rakı imal ediyordu. Paspal şişeler, ucuz zamkla yapıştırılmış çirkin etiketler, kalitesiz rakılar nesiller boyu aynı kaldı. Bütün hammaddesi yerli olmasına rağmen Tekel, zaman zaman, Türkiye'ye rakı kıtlığı yaşattı. Bir ara anasonsuz, beyazlaşmayan rakı içirdi. Geçen gün aldığım balığın temizlenmesini beklerken süpermarkette küçük bir gezinti yaptım ve kendimi rakı satılan bölümün önünde buldum. Kalitesiz olan sadece rakılar değildi. Devletin ürettiği hemen hemen her mal ve hizmet kalitesizdi, genellikle pahalıydı, tedariki sorunluydu. Eve telefon taktırabilmek için Ankara'da yedi sekiz sene beklemek normaldi. Türkiye dünyanın en komünist düşmanı ülkelerinden biriydi. Ama aynı zamanda, kılı kıpırdamadan, Sovyetler'inkine çok benzeyen ekonomik bir model uyguluyordu. Siyasi sistemi de komünizmden az baskıcı değildi. Sözüm ona "karma ekonomi" modeli iktidardakileri ve dostlarını zengin edip halkı baskı altında ve sefil koşullarda yaşatıyordu. Aynen Moskova'da olduğu gibi Ankara'da da hükümetler halklarına bu modelin ne kadar ideal olduğunu pompalıyordu.Tanrı 1980'de Türklere bir ekonomik kriz, bir de Turgut Özal ihsan etti ve yavaş yavaş bu karanlık, havasız, dar, siyah beyaz günlerden uzaklaştık. Yedi yıl telefon beklemek Ne gariptir ki rakı dolu raflara rağmen hâlâ Tekel ve karma ekonomi modelini özleyenler var.Bu nostaljinin ekonomik bir mantığı yok. Daha çok rakı tüketici için daha bol seçenek ve ucuz fiyat, devlet için daha çok vergi, sektör için yenilik ve ileri teknoloji, ekonomi için daha çok istihdam anlamına geliyor. Herhangi bir üründen veya sektörden bundan fazlası beklenemez.Dolaştığım süpermarketin sadece rakı raflarında değil bütün raflarında bolluk, çeşit, kalite, renk vardı. Bolluk geldi ama ondan yararlanabilecek insanların sayısı o kadar da bollaşmadı. Türkiye'de artık her şeyin üretimi ve ithali serbest. Yeni veya sıra dışı düşünce dışında. Sadece dolu raflarla ileri olunmuyor. mmunir@milliyet.com.tr Mal serbest, düşünce yasak
