"Beyaz kâğıt", hükümetin hazırlattığı politika belgelerine verilen isimdir. Önemli konularda karar almadan önce yaygın bir tartışma zemini oluşturmak için yazılır. Bunlara şunun için "beyaz" denir: Olağan koşullarda, İngiliz hükümetinin resmi belgeleri mavi ciltler içinde yayımlanıyordu. Bazı raporlar, ivedilik dolayısıyla, ciltlenemediği için bunlar ince bir beyaz kâğıt kapaklar arasında basılmaya başlandı.Bir de "yeşil kâğıtlar" var ama onu başka bir zamana bırakarak nükleer caydırıcılığa dönelim.İngiltere'nin elinde Vanguard sınıfı nükleer silah taşıyan denizaltıları var. Bunlar, yenileştirilseler bile, 2020'den itibaren servis dışına alınmaları kaçınılmazdır. Vanguard'ların yerini alacak yeni denizaltıların tasarlanması, yapılması ve hizmete girmesi yaklaşık 17 yıl ve 15-20 milyar sterlin harcama gerektirir (yaklaşık 30-40 milyar dolar). Onun için, raporda kullanılan kelimelerle, "Bu yeteneği daha uzun vadede elimizde tutmak istiyorsak, karar alma zamanı şimdidir."Konu uzun uzun tartışıldı. Canterbury Başpiskoposu'ndan nükleer karşıtı olarak bilinen ünlü film yıldızlarına kadar birçok kişinin fikirleri duyuldu. Başbakan Blair İngiltere'nin ulusal çıkarlarını korumak için nükleer caydırıcılığa sahip olmasının devamının şart olduğunu açıkladı. Muhalefetteki muhafazakârlar Blair'in planını onayladıklarını açıkladılar.Sonuçta, İngiltere yeni nükleer denizaltılar yapmaya karar verdi. Geçen aralıkta İngiliz hükümeti parlamentoya, İngiltere'nin Nükleer Caydırıcılığı'nın Geleceği adlı bir "beyaz kâğıt" sundu. Türkiye, Amerika'nın Lockheed Martin şirketi tarafından geliştirilen Müşterek Taarruz Uçağı (F-35) üretimine, geliştirme evresinden başlayarak ortak olmaya karar verdi. Piste çıkmasının maliyeti en az 230 milyar dolar olacak olan F-35 tüm zamanların en büyük savunma tedarik projesidir. Bunun 10.5 milyarını Türkiye ödeyecek. Ayrıca, alacağımız her uçak için 70 milyon dolar ödeyeceğiz (siparişin verileceği 2010'a kadar fiyatlar artmazsa, ki artacağına emin olabilirsiniz). Anlaşması, Savunma Bakanı Vecdi Gönül tarafından 26 Ocak'ta Washington'da imzalandı.Bu gibi projelerde masraflar her zaman tahminleri aşar. Bu halde Türkiye'nin katkısının nereye çıkacağına dair kamuya açık herhangi bir yerde bilgi yoktur.Bizimle birlikte projeye katılan diğer ülkeler İngiltere, Hollanda, Kanada ve Avustralya gibi kulaklarından para fışkıran ülkelerdir. İtalya, Norveç ve Danimarka da, muhtemelen, önümüzdeki aylarda katılacak. Türkiye'nin bu projeye geliştirme evresinden başlaması iyi bir fikir mi? Karar vermek kolay değil. Çünkü ortada ne beyaz veya başka renkte bir kâğıt var, ne meclis görüşmesi, ne kamuoyunda tartışma.Kaynakları kıt Türkiye'de de, savunma konusunda veya başka konularda olsun, devasa devlet harcamalarına girişmeden geniş katılımlı tartışmaların yapılması iyi bir fikir olabilir. Ne diyorsunuz?Kâğıt uçaktan ucuzdur. mmunir@milliyet.com.tr Gelelim bize
