En hızlı yayılan müzik türü!
Günümüzde şarkıların virüs gibi yayıldığını biliyor muydunuz? Dijital müzik formatlarının, ses dosyası ve videoların, yayılabilecekleri sosyal mecraları bulur bulmaz hızla çoğalmasını virüslerin yayılmasına benzetmek hiç de garip değil.
Dijital devrim öncesinde televizyon ve radyoda çalınmak ve mahalledeki plakçılarda (müzik dükkânlarında) görünür olmak ve “tavsiye edilmek” önemliydi. Bugün durum farklı. Bugünün dinleyicisi müziği bir şekilde sosyal medyada görüp duyuyor. Güvenilir bir ismin ya da kurumun, ya da restoranın ya da barın playlist’indeki şarkılar, cuma yeni çıkan şarkılar listeleri, TikTok’ta karşılaşılan komik videonun arkasında çalan müzik, dizilerde, filmlerde, video blog’larda karşınıza çıkan müzikler, bazen reklam müzikleri. Bir bakmışsınız varlığından haberinizin dahi olmadığı yeni bir sanatçının yeni bir şarkısı çoktan feed’inize düşmüş.
Stream servislerine her cuma binlerce yeni şarkı geliyor. Bunların internette izlediği yolu farklı parametreler üzerinden inceleyen bir araştırmayı Kanada’daki McMaster Üniversitesi yapmış. Buradaki bilgiye göre şarkıların internetteki mecralara konduğu andan itibaren izlediği yayılma hızı ve ivmesi virüslerinkine benziyor. Yayılma hızı türe göre değişiklik gösteriyor. En hızlı yayılan tür, beklenenin aksine pop değil elektronik. Pop en yavaş yayılan müzik türü.
Çalışmayı biraz inceleyince şüpheyle yaklaşmadım da değil. 2007-2014 yılları arasında gerçekleşen 1.4 milyar download’a dair verinin işlenmesiyle oluşturulan bir model söz konusu. MixRadio’nun database’inden faydalanılmış. MixRadio, Nokia’nın müzik stream hizmeti girişimiydi, daha sonra merkezi Japonya’da bulunan Line Corp. tarafından satın alındı. Büyük yatırımlar yapmasına rağmen 2016’da faaliyetlerine son verdi.
Hızla gelişen bir ortamda, hızla gelişen bir sektörde beş yıl çok uzun bir süre ve günümüzün alışkanlıklarını tam olarak anlatmayabilir. Ama araştırmanın işaret ettiği bilgiler yine de çok ilginç.
En fazla indirilen ilk 1000 şarkı üzerinde çalışılmış. Bu şarkıların yayılmasıyla virüslerin yayılması arasında benzerlik gözlenmiş. İkisi de sosyal ilişkiler üzerinden yayılıyor. Hasta kişiyle temasa geçersen virüsü kaparsın. Şarkıyı dinlemiş, şarkıyı sosyal medya hesaplarında story’lerinde kullanmış birinin post ettiği içerik feed’ine düşerse şarkıyı da “kapmış” olursun.
En hızlı yayılan en fazla dinlenen değil
Şarkıların elbette daha fazla yayılma şansı var. Çünkü yayılmaları isteniyor ve bunun için her türlü ortam hazırlanıyor, destekleniyor. Henüz duymak istemediğimiz müzik türlerine karşı -henüz- bir aşı geliştirilmiş değil. Virüslerinse işi zor (yani yanlış anlaşılmasın bugünlerde dijital olmayan her şey için hayat bayağı zor, ona istinaden söyledim).
Öte yandan şunun da altını çizmek lazım. En hızlı yayılan müzik, en fazla dinlenen müzik anlamına gelmiyor. Aksine araştırmanın belki de akla en fazla yatan kısmı pop müziğin yayılma hızının rap, rock ve elektronikten düşük olması. Pop şarkılarının yayılmak için sosyal medya kanallarına daha az ihtiyacı var. Radyo ve televizyon gibi eski tip yaygın medyada da zaten yeterli görünürlüğe sahipler. Rock, metal ve elektronik ise daha küçük kitleler tarafından dinleniyor. Ancak bu kitleler birbirine daha bağlı, heyecanlı ve sadık dinleyici kitlelerinden oluşuyor. Güçlü sosyal bağlar yeni şarkıların daha hızlı yayılmasını ve duyulmasını sağlıyor. Rap ise araştırmaya göre elektronik müzikten sonra en hızlı yayılan tür. Ancak 2007-2014 arasını kapsayan verilerle analiz yapılmış. Oluşturulan model verileri doğru yorumluyor eminim ancak hip hop kültürü her geçen yıl daha da mainstream oluyor. 2014’ten bu yana hayli çok şey değişti.
Türkiye’deki değişimden bahsedecek olursak, bugün Türkçe Rap, Türkçe Pop ile aynı etki ve rakamsal büyüklüğe sahip. Dünyanın da sayılı büyük müzik sahnelerinden biri. 2014’te böyle değildi. Aynı şekilde Malezya, Endonezya, Rusya, Hindistan gibi büyük pazarlarda da yerel rap giderek büyüdü ve ana akıma doğru yürüdü. Bugün aynı araştırma yapılsa eminim Rap müziğin yayılma hızı pop müziğinki gibi düşük çıkacaktır. Hip hop kültürü yeraltından hâlâ çok fazla besleniyor ve hip hop sosyal ortamı da çok güçlü ve sadık kitlelerden oluşuyor. Ancak hip hop müziğin değişim, büyüme ve ana akımı ele geçirme hızı inanılmaz boyutlarda.
Bu araştırma bilinen bir gerçeğin altını çizmiş ve bilimsel olarak desteklemiş: Rock, metal, elektronik gibi türler birbirlerine daha güçlü bağlarla bağlı, heyecanlı ve tutkulu topluluklara sahipler. Yeni çıkan bir şarkı anında yayılıyor (mesela Iron Maiden’ın son albümü “Senjutsu” İngiltere en çok satan albümler listesinde anında bir numaraya yükseldi. Aynı hafta yayınlanan Drake’i geride bıraktı).
Rap ise ana akıma yanaştıkça bu özelliğini kaybediyor.