Mimarlık: Pencereden saate

Mimarlık ile saat tasarımı arasında güçlü bağlar var. Saatçilik tarihinin en ünlü saatlerinden bazılarını ya mimarlar tasarladı ya da tasarımcılar mimarlık tarihinin ünlü yapılarından ilham aldı. Rolex King Midas bu tarz saatlerin en bilinen örneğidir. King Midas, biçim olarak Atina’nın tarihi Akropolis tepesinde bulunan Parthenon tapınağından ilham aldı. Başka bağlantılar da var: Bir okul ve sanat/zanaat akımı olarak 1919’da hayata geçen Bauhaus felsefesi de Junghans, Nomos ve Hermès gibi birçok saat markasının ürettiği saate ilham verdi.

Mimar Asier Mateo tarafından kurulan, sadece mimarların tasarladığı saatler üreten Lebond adında bir saat markası bile var. Lebond için geçtiğimiz yıl Pritzker ödüllü Portekizli mimar Álvaro Siza, kendi eseri Leça Yüzme Havuzu’ndan (1966) ilham alan Siza isimli bir model tasarlamıştı. Bu yıl ise Portekizli başka bir mimar Eduardo Souto de Moura, kadran düzeni, mekanizma ve kurma kolunun 30° açıyla yerleştirildiği bir başka saat tasarladı.

Tapınakların görkemli silüetleri veya Pritzker ödüllü mimarların tasarımları etkileyici ama 1966’da Marcel Breuer tarafından tasarlanan New York’taki eski Whitney Müzesi’nin penceresinden ilham alan B/1 isimli Toledano & Chan markalı saat bence çok daha havalı. (Breuer binası 2023’te Sotheby’s Müzayede Evi tarafından genel merkez olarak kullanmak üzere satın alındı.)

Yılın en çarpıcı saatlerinden B/1 modeli

16 Mayıs 2024’te 175 adetle sınırlı sayıda piyasaya çıktı ve 45 dakikada tümü satıldı. Paslanmaz çelik asimetrik kasa ve entegre bilezikli B/1’in kadranında lapis lazuli taşı kullanılmış. Yaklaşık 7 bin yıldır insanlık tarafından kullanılan lapis lazuli, 1970’lerde Piaget, Patek Philippe ve Rolex gibi markalar kullanınca saat dünyasında da popüler oldu, aynı yıllarda entegre çelik lüks spor saatlerin çağı başlamıştı.

Toledano & Chan markasının arkasındaki isimlerden Phillip Toledano, 7 kitabı yayınlanmış bir sanatçı, alışılmadık biçimlere sahip değerli saatleri toplayan ünlü bir koleksiyoncu, Alfred Chan ise otomotiv tasarımı mezunu bir saat tasarımcısı. Alfred Chan (Hong Kong) ve Phillip Toledano (New York), Instagram’da brütalist mimari ve 1970’lerin saatlerine duydukları ortak sevgi üzerinden 2021’de, pandemi sırasında bağlantı kurdular ve internet üzerinde fikir alışverişinde bulunmaya başladılar.

(İkili halen yüz yüze görüşmüş değil.)

Ellerinde bir plan veya bir pazar araştırması yoktu sadece güzel ve değişik bir deneysel saat yapma isteği vardı. İkili 1970’lerin saatlerinde görülen bütünlüklü ve heykelsi formların hayranıydı, Rolex King Midas’ı beğeniyorlar, brütalist mimariye yakınlık duyuyorlardı. Sonuçta hepsini bir araya getirdiler.

Toledano, Whitney Müzesi’nin müdavimiydi ve binanın çiğ ışığın eserlere zarar vermemesi için asimetrik tasarlanmış pencerelerini büyüleyici buluyordu. Saate esas şeklini veren de işte bu pencereler oldu. B/1’in referansları mimariye, sanat tarihine (lapis lazuli pigmenti Vermeer’in “İnci Küpeli Kız” tablosunu boyamak için de kullanılmış) ve 1970’lere gönderme yapsa da çok yeni ve taze bir saat. B/1’in kutusu beton bir lahit formunda tasarlanmış.

Zamanı gösteren bir pencere ve ölümü düşündüren bir kutu…