Neyse. Gelelim bu zammın anlamına. Sigaraya ve alkole zam bize özgü değil. Batıda da sık sık kaynak elde etmek için bu yola başvuruluyor. Sigara ve alkol zararlı maddeler olduğundan hükümetler bu maddelerin pahalı olmasını doğru buluyor ve sık sık zam yapıyorlar.Bu zamla 2 katrilyon gelir bekleniyor. Elde edilebilir mi? Bizce evet. Çünkü sigara fiyatına yapılan küçük çaplı bir zam, ilk başta içme miktarını azaltsa da, daha sonra bu etki azalıyor. Açıklayalım. Ekonomide tüketim malları sınıf sınıftır. Bazılarının fiyat esnekliği vardır, bazılarının yoktur. Mesela ekmeğin fiyatını artırırsanız, tüketimi düşmez. Nihayet ekmek bir gereksinimdir. Hatta ekmeğin fiyatı artınca bazı kesimler tüketimini artırabilir. Çünkü başka yiyeceklere para kalmaz, daha fazla ekmek tüketilmek zorunda kalınabilir. Ancak muzun fiyatı artarsa, tüketici ya hiç almaz, ya da gider başka meyve alır.Kuşkusuz sigara böyle değil. Araştırmalar gösteriyor ki, sigara içenler arasında fiyatı esnek olanlar var. Gençler, emekliler ve işsizler, fiyat yükseldiğinde sigarayı daha az tüketiyorlar. Yani geliri düşük kesimlerde fiyat gerçekten etkili oluyor. Diğer sürekli içen kesimde ise zam olur olmaz içme miktarı biraz düşüyor, ama bu zamanla ortadan kalkıyor. Yine de toplu olarak bakıldığında, yüksek fiyat sigara içme oranını azaltıcı etki yaratıyor. Ancak bu araştırmaların refah düzeyi yüksek Amerikada yapıldığını anımsarsak, yüksek sigara fiyatı politikasının bizim gibi orta gelirli ülkelerde çok daha etkili olabileceği daha iyi anlaşılır.Ancak ülkemizde sigara fiyatı Batı ülkelerine göre çok ucuz. Mesela yerli sigara yabancı ülkelerdeki sigaraya göre 10 kat, yabancı sigara ise neredeyse 4 kat daha ucuz.Bu nedenle bu zam aslında gayet sınırlı. Fakat daha yüksek oranlı bir zam olsaydı, belki sigara üreticileri buna çok kızardı. Çünkü fiyat esnekliği nedeniyle içen sayısı düşebilirdi. Nitekim Batıda pazarlar çok daraldı. Sigara içen sayısı azaldı. Gerek eğitim, gerek sigara fiyatları, gerekse bilinçlendirme kampanyalarıyla çok mesafe alındı. Şimdi ise hedef biziz. Ve yıllardır hükümetler popülist bir biçimde ucuz sigara politikası uyguluyorlar. Kendi halkını zehirleyen bir hükümet düşünülebilir mi?Belki çok yüksek bir zam yapılsaydı, içen sayısı düştüğünden daha az vergi toplanabilecekti. Bu durumda da, IMFye taahhütler yerine gelmeyecekti. Ama IMFye olan taahhütten toplum sağlığı daha önemli değil mi? Özetle, sigara ve alkole yapılan zam aslında çok yetersiz. hgunes@milliyet.com.tr Geçen hafta hükümet sigara fiyatının yüzde 12 oranında artmasına neden olacak vergi artış kararları açıkladı. Malum, asgari ücrete ve emeklilerin yapılan ücret zammının kaynağının bulunması için IMF bastırmış, Başbakan Tayyip Erdoğan da bunun zamla olmayacağını açıklamıştı. Ona göre harcamalarda kesinti yapılarak sorun çözülebilirdi. Ancak IMF tatmin olmadı. Ve sonunda Başbakan U - dönüşü yaparak Siirtte pekala zam yapacaklarını itiraf etti. Koskoca Başbakan halkı yanıltacak değil ya, fikir değiştirmiş olsa gerek!
