Sanat rekorları

İspanyol ressam Pablo Picasso’nun 1932’de yaptığı “Çıplak Kadın, Yeşil Yapraklar ve Büst” adlı tablosu Christie’s Müzayede Evi’nin New York’ta düzenlediği açık artırmada 106 milyon dolara satılmış. Böylece Giacometti’nin Yürüyen Adam heykelinin rekoru da kırılmış oldu. 20. yüzyılın en büyük heykeltıraşlarından sayılan Alberto Giacometti iki ay önce Londra’da Sotheby’s mezadında “L’Homme qui Marche I” (Yürüyen Adam I) isimli yapıtı alıcı primiyle beraber 104 milyon doları aşmış ve 2004 yılında satılan Pablo Picasso’nun “Garçon à la Pipe” (Kavallı Oğlan) resmini geçmişti.
Bu fiyatın oluşmasında en büyük etmen arzdı. Çünkü Giacometti’nin piyasaya düşen eser sayısı az. Haliyle fiyatı da uçuyor. Picasso’nun da yeni bir resim yapması olanaksız. Çünkü hayatta değil. Bu nedenle kimi sanatçılar yaşarken eserlerinin fiyatlarının hızlı arttığını görünce, asistan yardımıyla üretimi hızlandırıyor. Bu da ilk aşamada olmasa da, daha sonra mutlaka fiyatı çökertiyor.
Bazı eserler de mezada girmiyor. Jackson Pollock’a o özel seri için doğrudan 140 milyon dolar verilmişti. Bu, Vincent Van Gogh’un 1990 yılında mezatta “Portrait du Docteur Gachet” isimli eserine bugünkü fiyatlarla (enflasyon payı da katılmasıyla) ödenen 135.5 milyon dolardan da fazlaydı. Dikkat edilirse, yukarıdaki tablodaki rekorların neredeyse hepsi 2000 yılı sonrası oluşmuş. Bu küresel likiditenin çok yüksek olduğu ve gelirlerden çok servetlerin hızla katlandığı bir döneme işaret ediyor.
2000 yılından bu yana dünyada modern sanat eserlerinin fiyatlarında ciddi bir artış gözleniyordu. 2008 yılına gelindiğinde küresel sanat fiyatı endeksi tam 3 kat artmıştı. Küresel krizle birlikte yüzde 50 oranında değer yetirildi. Ancak bu genel bir durum. Bazı sanatçıların resimlerindeki fiyat artışı sürdü. Öte yandan, sanat piyasasında fiyatlar tüm dünyada simetrik olarak artmadı. Küresel kriz öncesinde en büyük artışlar Londra ve New York piyasasında oluştu ve en büyük çöküşler de orada yaşandı. New York’ta 2005 öncesi fiyatlara gelindi, Londra’da da 2004 öncesine. Şimdi bu yıl yavaş bir toparlanma gözleniyor.

Sanat fiyatları (1991=100)
Son zamanlarda Türkiye’de de sanat fiyatlarının aşırı yükseldiği hakkında yaygın bir kanı var. Özellikle modern resimde bir balon oluşmuş görünüyor. Biz de aynı görüşteyiz. Çünkü çok az sayıda Türk sanatçısı uluslararası şöhrete sahip, fakat birçok eserin fiyatı oradaki şöhretli sanatçıların fiyatlarına yaklaşır oldu. Gerçi bu kısmi bir balon. Belli sanatçıların resimlerinin fiyatları aşırı şişse de zamanla oturacaktır.