Kurdaki bu son artış sadece yabancı fonların çıkışından mı kaynaklandı?Bazı fonların yanı sıra yurtiçindeki ithalatçının ya da döviz borcu olan kesimlerin döviz talep ettiği de görülüyor. Ama gerçek neden, cari işlemler açığına bağlı olarak sonbaharda kurun hızlanma beklentisi. Bu beklenti olmasa yabancılar da çıkış yapmazdı.Sonbaharda neden kur hızlanacaktı?Sözde cari işlemler açığı sonbaharda belirginleşecek ve döviz talebi kurda düzeltmeye neden olacaktı. Malum yaz aylarında ise bu olanaksız çünkü işçi ve turizm dövizleriyle döviz açığı değil, fazlası bile oluşuyor.Peki bu yanlış mı? Evet. Çünkü eylülde de cari işlemler fazlası olacak. Ekim ayında ise ithalat iyiden iyiye soğumuş olacak. Daha sonra aralıkta ise ABden olumlu bir yanıt bekleniyor. Yani yabancı sermayeyle sıcak paranın akması bekleniyor.İthalat gerçekten soğuyor mu?Tabii. Örnek verelim. Uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan, mesela gümrük ve ithalden alınan vergiler (trilyon TL) aşağıdaki tabloda görülüyor. Son ay toplanan vergilerde ciddi bir düşüş var. Anlaşılan tüketim malları ithalatı düşmeye başlamış bile.İç tüketimde bariz bir düşme yaşanıyor mu?Kesinlikle. Öncelikle CNBC - enin derlediği Tüketici Güven Endeksi mayıstan bu yana artsa da, (yüzde 12) Bireysel Tüketim Endeksi (yüzde 5) düşüyor. Dayanıklı tüketim mallarının ağırlıklı olduğu Perakende Satış Endeksi ise son iki ayda yüzde 19 düşmüş. Otomotivde temmuz satışları hazirana göre yüzde 50 azaldı. Ve bu durulmanın ağustosta da yaşandığını sanıyoruz.Bu soğuma nasıl sağlandı?Birincisi, reel faizler çok yüksek. İkincisi, mali disiplin daha da sıkıldı. Üçüncüsü, tüketici kredilerine gelen ek yükler etkili olmuş görünüyor. Nitekim, son ayda bu tür kredilerdeki daralma yüzde 26ya varmış. Nihayet insanlar sonsuz miktarda dayanıklı tüketim malı alamıyor. Bir süre sonra doyuma geçiliyor. Üstelik kur da üç ay öncesine göre yüzde 15 daha yukarıda.Yani?Açıkçası kurdaki şu andaki artış pek doğal değil. Spekülatif. Cari açığın getirdiği bir döviz talebi değil. Bunun beklentisiyle olsa da ekonomik dayanağı yok. Bir süre sonra düşecektir. Nitekim dün sabah yüksek açıldıktan sonra kur gevşemeye başladı bile. Ve olağanüstü gelişmeler olmazsa bu gevşeme önümüzdeki haftalarda da sürecek gibi.Gevşeme nereye kadar gider? 1.450.000 düzeyine hemen inmez. Her sıçrayış bir iz bırakıyor. Kaldı ki, Merkez Bankası bu düzeyin altına inmesini de pek istemiyor.Ya, yeni bir sıçrama olursa..İnşallah olmaz. Çünkü enflasyonu indirmeye çalışırken, sık sık yaşanan kur oynaklıkları işleri kolaylaştırmaz.Evet, bir deli kuyuya bir taş atmış, bin akıllı çıkaramamış! Haftalardır, cari açık tartışılıyor. Sonunda birkaç yabancı fon döviz alınca, yani Türkiyeden çıkış olunca, kur da fırladı. Evet, bu fırlayış birkaç ay önceki sıçrayışa çok benziyor. Gayet sert ve hızlı oldu. Ancak sürer mi, etkisi ne olur tartışmak gerekiyor. Şimdi bize gelen sorunları yanıtlayalım: Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz924.4 1050.1 1366.4 1262.3 1440.8 1622.1 1475.7 hgunes@milliyet.com.tr
