Citibank haklı

Citibank geçtiğimiz hafta Türkiye’nin içine girdiği siyasal sıkıntıları kastederek kredi notunun “durağan”dan “negatife” indirilebileceğini belirtti. Oysa ülkemizde kredi notunun haksız biçimde düşük olduğu inancı sürüyor. Bu görüşe “kısmen” katılsak dahi Türkiye’nin içinde bulunduğu riskleri göz ardı edemeyiz. Bunların da başında siyasal riskler ve istikrarsızlık geliyor.
Kaldı ki, son dönemde beklentiler de iyimser bir eğilim içinde de değil. Bunu da oluşturan iki etmenle karşı karşıyayız. Biri yurtdışında, biri yurtiçinde. Yurtdışında mali piyasalarda satış eğilimi ve sıkıntı artarak sürüyor. Fakat bu özellikle Yunanistan’dan kaynaklanmıyor. Yunanistan işin bahanesi. Çünkü daha önce de Dubai krizi vardı. Hatta kimileri “Yunanistan hiçbir şey. Sırada İspanya var, o devrilirse Avrupa altında kalır” dese de siz bunlara bakmayın.

Hasta Avrupa
Bunların çok fazla ciddiye alınacak tarafı yok. İspanya çok mu sağlammış da krizde batar hale düşmüş? Bize kalırsa küresel sıkıntının kaynağında (bir ölçüde Avrupa konusu yatsa da) iki ayrı etmen var: biri ABD’de bankaların durumu, diğeri de değişmesi beklenen politikalar.
ABD’de bankalar hâlâ toparlanmadı. Bu zorluk hızla büyümeye geçmeyi engelliyor. İkincisi dünyada artık faizlerin yeniden artırılma zamanının geldiği beliriyor. Birçok ülke buna geçti bile. Avrupa Merkez Bankası bu eğilimde olmasa da, FED bu sinyali verdi. Yani küresel likidite bolluğunun sonuna gelindi. Bu da haliyle satışları tetikliyor.
Değişiklik sadece para politikasında mı? Hayır. Mali disiplin konusunda da arayışlar borsaları ürkütmüş görünüyor. Demek ki, şimdiye kadar piyasalardaki gözlenen gelişme (yahut şişme) şirketlerin mali durumlarından değil, piyasadaki para bolluğundan kaynaklanıyormuş. Bu da ortaya çıkmış oldu. Tabii Türkiye de bu değişimden etkileniyor. Tıpkı diğer borsalarda olduğu gibi satışlar yaşanıyor.

Beklentilerin önemi
Türkiye’de borsanın hızlı düşmesinin başka nedenleri de var. Birincisi, artık herkes IMF ile bir anlaşma olmayacağına inanmış durumda. İkincisi, yaşanılan son siyasal gerginlikler çok etkili oluyor. Bu gelişmeler beklentileri çok olumsuz yönde etkiliyor. Beklentiler de son derece önemli. Çünkü küresel olarak hızlı bir toparlanma öngörülmüyor; yani ihracat kanalıyla büyüme beklenmiyor. O halde tüketim ve yatırıma bel bağlanıyor. Bu da beklentilerle çok yakından ilgili.
Şubat ayına ilişkin CNBC-e’nin derlediği Tüketici Güven Endeksleri bu sabah açıklanacak. Genel olarak 2009 yılının ikinci yarısından itibaren (genel olarak) bu endekslerde bir gevşeme gözlenmekte. Oysaki geçen yılın ilk yarısında bu endeksler küresel krizin öncesindeki düzeye kadar gelmişti.
Kısacası, Citibank’ın ikazı son derece yerinde. Siyasal gerginlik beklentileri bozdukça ekonomide toparlanma da o kadar gecikecektir.