Birincisi, cari işlemler üzerinde kurun etkisi denildiği gibi gecikmeli değil, sınırlıdır. Çünkü cari işlemler açığını belirleyen en önemli etmen, ithalat olarak beliriyor. İthalatın da temel olarak iç talepten arttığı biliniyor. Yani ithalat artışı düşük kurdan kaynaklanmıyor. Bununla beraber bu iç talep artışı da abartılmamalı. Cari açık geçen yıla göre yüzde 100 artmış görünse de, ithalattaki artış daha az. Üstelik ithalat artışının kendi içindeki oluşumuna baktığımızda yatırım malları ile tüketim mallarının yoğun olduğunu görüyoruz. Oysa ara malları ithalatı daha sınırlı artıyor. Yani uzun yıllardır eksik kalan yatırım gereği tamamlanıyor. Diğer yandan da iç tüketimde ciddi bir patlama yaşanıyor.Rakamları tekrarlayalım. Ocak - haziran döneminde yatırım malları ithalatı geçen yıla göre yüzde 84 artmış. Oysa ara malları ithalatı yüzde 32. Demek ki, doğrudan iç üretimden çok, yıllardır eksik kalan kapasiteyi büyütme eğilimi egemen. Ancak tüketim malları ithalatına baktığımızda durum farklılaşıyor. Tüketim mallarındaki artış yüzde 109! İthalatın kendi içinde mal bazında artışlara baktığımızda görünen manzara ise şöyle özetlenebilir: Belli mallarda aşırı artışlar var. Bunlar büyük kalemler ve özel nedenlerle ithalatları artmış.Demir - çelikteki artışın dünya fiyatlarından kaynaklandığı biliniyor. Kara taşıtlarındaki artış da düşük tüketici kredi faizlerinden kaynaklanmıştı. Yine artan petrol fiyatlarına bağlı olarak gelişen ithalat bedeline ayrıca yapılacak pek bir şey yok. Yeter ki artışlar sürekli tüketiciye yansıtılabilsin.Görüldüğü gibi artan ithalat birkaç kalem maldan kaynaklanmaktadır. Bunlar da yatırım malları ile otomobil ithalatı şeklinde özetlenebilir. Aşağıda yansıtılan 6 kalem ithalat, 6 ayda geçen yıla göre 9.2 milyar dolar artışa neden olmuştur. Yani yıllık bazda neredeyse 18 milyar dolar! Sırf bu tespitle kuru yeniden zıplatarak cari açığa önlem alınacağı sanılırsa yanılgıya düşülür. Önemli olan, şu anda Merkez Bankasının da yürüttüğü gibi tüketici kredilerini dizginlemektir. Yatırım malları ithalatı ise bir süre sonra haliyle yavaşlayacaktır. Kısacası, şimdilik kurla müdahaleye gerek görünmüyor. Bir yararı da yok. Ankaradan sızan haberlere göre cari açık endişe veriyormuş. Ve bu açık sürdüğü takdirde, kurla müdahale için döviz alım ihaleleri yeniden gündeme gelecekmiş. Ancak temmuz ve ağustos aylarındaki cari işlemler açığı görülmeden bu ihalelere başlanmayacakmış. Çünkü kur bir miktar arttığı için etkisi gecikmeli olabilirmiş. Yani, ihaleler ancak ekim veya kasım aylarında başlayacakmış. Haber ne derece doğru bilemiyoruz. Ama konuyu değerlendirmekte yarar var. İthalat mr. $ % Artış Kazan, makine ve mekanik cihaz 6.4 48Kara taşıtları 5.0 181Elektikli mak. ve cihazlar 3.9 65Demir - Çelik 3.5 50Plastik ürünleri 2.1 47Kıymetli maden, metal, taş 1.8 40 hgunes@milliyet.com.tr 2003 - 2004 ocak - haziran ithalat artışları
