Hasan Pulur
Tüm Yazıları
Ayyuka çıktı, gibi, deyyus gibi, herif gibi, hergele gibi...Yolsuzluk haberlerini okuyunca, duyunca "Ayyuka çıktı!" dememek mümkün mü?Peki, ne demek "ayyuka çıkmak?"...* * *SAHİP Akosman, 45 yıl bu sözcüklerin, deyimlerin nereden geldiğini ve ne anlama geldiğini merak edip çalışmış, notlar almış, kitap yazmış...Biz de onun bu çalışmasından yararlandık.Önce "ayyuka çıkmak"tan başlayalım:"Ayyuk, astroloji de, gökyüzünün kuzey yarım küresinde bulunan en parlak yıldız olan (Alpha Avriga), yani (Keçi Yıldızı)nın adıdır; bu deyimle Ayyuk gökyüzünün en yüksek yerine izafeten verilen bir isimdir, Ayyuk, gökyüzünün en yüksek yerinde olduğunu anlatmak için söylenmektedir."* * *EEE şimdi "Ayyuk"un ne olduğunu öğrenmişseniz, "Bu memlekette yolsuzluk ayyuka çıktı" demez misiniz?Başbakanlara, bakanlara, milletvekillerine, yüksek memurlara, işadamlarına, Yüce Divan yolu açılıyorsa, ya da öyle bir ihtimal varsa, "Yolsuzluk Ayyuka çıktı!" demek herhalde yanlış olmaz.Peki, bunun sonu ne olur?Bekleyip göreceğiz, her ne kadar "Ummam dede, rahmetlik olasın!" diye bir laf varsa da...Ha bu arada, aklımıza takılan bir başka lafa değinmeliyiz.Yolsuzlukların komisyonuna ifade veren eski Başbakan Mesut Yılmaz, "Sizin vereceğiniz karar siyasidir. Kararı yargı vermelidir" demiş...Eğer böyle demişse, biri de kalkıp "İyi söylersin Mesut Bey ama, siz de Tansu Çillerle, kendinizi parmak hesabıyla aklamadınız mı?" diye sormamışsa...Neyse geçelim...* * *DEYYUS kime denir, hergele kime denir, herif kime denir?Deyyus eşinin veya bir yakınının namussuzluğunu göremeyen ya da görmeyen, onu teşvik edene denir, yani pezevenkin bir başka deyimidir.Herifin kökeni Arapçadır, "harif"den gelir, meslektaş demektir.Ancak, Türkçede "Herifin biri" denilirken, aşağılayıcı anlamda kullanılır.Hergele ise Farsça kökenlidir, "har" ve "gele"den birleşik kelimedir, "har" eşek, "gele" ise sürüdür, birleşince eşek sürüsü olur; demek Ankaradaki "Hergele Meydanı" buradan gelmektedir.Gelelim bir başka konuya, çoktandır yazacaktır fırsat şimdi oldu."Ben ne söylerim, tamburum ne çalar?" diye bir laf vardır, okurun biri merak etmiş, kökeni nedir, nereden geliyor, diye.Bildiğimiz kadar Farsçadan geliyor:"Men çe guyem, tamburem çe zened?Bir de,"Mençe guyem, tamburem çe guyed?" diyenler var:Ben ne söylerim, tamburum ne söyler?Akla yakın olanı birincisi, siz tamburu elinize alıp söyleyeceksiniz, ondan ise başka sesler çıkacak...Tıpkı bugünkü gibi, politikacı ne diyor, halk ne çalıyor? h.pulur@milliyet.com.tr BUGÜNLERDE sık sık kullanıp, dilimizden düşürmediğimiz sözcükler, deyimler var.
