Hacı Süleyman Efendiler...

Hasan PULUR

ANAP Aydın Milletvekili Yüksel Yalova'nın kitabı(x) tam zamanında yayımlandı; Refah Partililer, kadınların dayak yemesini cezalandıran yasaya karşı çıkıp, tasarı tam kabul edilmek üzereyken, yangından mal kaçırır gibi kaçırırlarken, Hacı Süleyman Efendi 1920'lerde, 77 yıl önce "Köylerde, kızlar için okullar açılmalıdır" diyor...
* * *
BÖYLE bir din adamını tanımak istemez misiniz?
Hacı Süleyman Efendi, medrese mezunu bir din adamıdır, Arapça ve Farsçanın yanında Fransızca ve Rumca da bilir. İkinci Meşrutiyet Meclisi'ne Aydın milletvekili olarak katılır. Cemal Kutay "Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları" adlı kitabında onu "Ekonomik ve sosyal konularla ilgili bir milletvekili" olarak tanıtır.
* * *
MİLLİ Mücadele, Kurtuluş Savaşı başlar, Hacı Süleyman Efendi, bu defa İzmir milletvekilidir. Millet Meclisi açıldıktan bir ay sonra 22 Mayıs 1920'de söz alır.
Hacı Süleyman Efendi'nin en önemli konusu eğitimdir, öğretimdir, ilkokulların yerel yönetimler tarafından yönetilmesini ister, sözünü şöyle sürdürür:
"Biz ne zaman, dinimizi, dünyamızı, devletimizi, her şeyimizi koruyan köylülerin haklarını koruyarak onların köylerinde, ilkokullar kurmayı başarabilirsek, o zaman ilerlemek için atılacak ilk adımı atmış olacağız."
Hacı Süleyman Efendi, bu görüşlerini şöyle noktalar:
"Bugün köylerde ufak okullar yapmak, şehirlerde büyük camiler yapmaktan daha hayırlıdır."
* * *
HACI Süleyman Efendi'nin bu sözü, Meclis'te "bravo" sesleri ve alkışlarla karşılanır.
Acaba bir başkası bugün bunları söylese, Refah Partisi sıralarından hangi sesler yükselir, ya da kimler, ellerini arka cebine atarak söyleyenin üzerine koşar?
* * *
HACI Süleyman Efendi, konuşmasını sürdürür:
"Köylerde yalnız erkekler için değil, birer de kız okulu açmak gerekir. Erkeklerin okuması ne kadar gerekli ise, kızların okuması da o nispette önemlidir. Belki de daha önceliklidir. Çünkü okuması yazması olmayan kadınlar, erkeklerden daha çok olduğu gibi yedi, sekiz, on yaşına kadar çocuk ana kucağında eğitim gördüğünden kadınların ilim ve irfanla süslenmesi daha değerlidir. Çünkü bir milletin en büyük ve en temel mutluluğunu, kadınlar teşkil eder. Benim düşüncemde değil gerçekte kadın kutsal bir kurtuluş anıtıdır. Onu her zaman en hoş hislerle süslü görmek ne tatlı şereftir. Kadın, öyle bilirim ki, insanlık hayatının en şefkatli unsurudur."
* * *
EVET, 1920 Meclis'inde böyle Hacı Süleyman Efendiler vardı...
1997 Meclis'inde ise, kimlerin olduğunu televizyonlarda görüyorsunuz.
* * *
HACI Süleyman Efendi, Samet Ağaoğlu'nun deyimiyle "Kahramanlar Meclisi"nin milletvekiliydi. Zafer kazanıldıktan sonra, İkinci Meclis'e aday olmadı. Bunu öğrenen Gazi Mustafa Kemal Paşa 20 Mayıs 1923'te, aday olması için kendisine telgraf çekti, ısrar etti:
"Namzetlikten (adaylıktan) sarf - ı nazar buyurmamaklığınızı (çekilmemenizi) kaydettik. Siz, bizim her zaman ve her vaziyette mefkure arkadaşımızsınız. Afiyetinizi temenni ederim efendim."
Hacı Süleyman Efendi, buna rağmen adaylığı kabul etmez ve köşesine çekilir.
Evet, o zaman ki "Hacı Efendiler" böyleymiş...
---------------------
(x) Nazilli Belediyesi Kültür Hizmetleri serisi.

Yazara EmailH.Pulur@milliyet.com.tr