"Gidemediğin yer senin değildir"

BUGÜN Karayolları bölge müdürlüklerinin çoğunda "Gidemediğin yer senin değildir" yazılı bir özdeyiş levhası asılıdır.
Bu sözün sahibi, 1880'li yıllarda Sivas Valisi olan Halil Rıfat Paşa'dır.
* * *
PAŞA'nın yolları, köprüleri kadar "tenbihnameleri"de ünlüymüş...
Sivas Valiliği bunları ve paşanın anılarını bir kitapta toplamış...(X)
Halil Rıfat Paşa, bunların hemen hepsini nahiye, bucak müdürlerine gönderiyor; çünkü halkla bire bir ilişki kuranlar onlar...
Mesela halkı, tarıma uygun çift sürmeleri için uyarırken şöyle diyor:
"Nahiye müdürleri de, bu yıl birer tarla süreceklerdir."
* * *
PAŞA, okul yapımına ve öğrenime çok düşkündür:
"Nahiye müdürlerine tenbih olunur ki, hangi köyde okul yoksa ya yeniden yaptırsın, ya bir evi, geçici olarak okul haline getirsin, öğretmen tayin etsin!"
Bunu yapmayan cezalandırılacaktır.
* * *
VALİ Paşa, patates ekimini de mecbur kılar:
"Her ev kendine yetecek kadar, patates ekecektir. Ekmeyenler ve ektirmeyen müdürler cezalandırılacaktır."
* * *
PAŞA'nın cezaları da ağırdır:
"Hangi köy okul yaptırmamışsa, hükümet yaptıracak, parasını köylüden alacaktır. İhtiyar heyeti ve müdür cezalandırılacaktır."
Ağaç kesmek ve orman yakmanın cezası büyüktür:
"Bir orman kazaen veya kasten ateşe verilir ise, o orman hangi köye yakınsa ahalisi gidip, yangını söndürmeğe ve yakanları hükümete bildirmeğe mecburdur. Ateşi söndürmez ve yakanı haber vermezlerse, yanan ağaçlar köylüye ödetilecektir."
* * *
HALİL Rıfat Paşa, Şebinkarahisar - Dereli - Giresun yolunu açmaya karar verir... Fakat Şebinkarahisar - Dereli arazi granit kayalarla kaplıdır, tünel açmak gerekmektedir. Paşa, muşta ve karabarutla 35 metrelik tüneli açtırır...
* * *
BU tünel 1985 yılına kadar işler...
Lakin, geçmişimize sahip çıkmayı - hatasıyla, sevabıyla - neredeyse suç sayan bir anlayış, bu tüneli yıkar. Yeni yol güzergahı buradan geçecek, delinerek tünel dinamitle uçurulur.
Halil Rıfat Paşa'nın çekiçlerle, muştalarla, karabarutlarla açtırdığı tünelden geçen yeni yol, dinamit patlatılarak kompresörler ve dozerler kullanılarak 6 yılda tamamlanmıştır.
-------------
(X)Sivas valiliği kültür hizmeti.