Dünya ekonomisi 90 gündür duruyor. Otomobil satışları yok, otomotiv endüstrisi çalışmıyor. Petrol rafinerileri benzin, mazot satamadığı için, bir süre önce, kendilerinden akaryakıt alacak olanlara üste ödeme yaptılar! Küçük bir bölgedeki süt üreticilerini düşünün; günümüzde en büyük süt tüketicileri olan okullar kapalı. Ama süt inekleri süt vermeye, yem tüketmeye devam ediyorlar. Lokantalar et ve sebze almıyor. Besiciler ellerindeki sığırı, tavuğu beslemeye devam ediyorlar.
Özetle, ekonomi denen çark dönmek zorunda; halkın ikinci bir salgınla karşılaşmasına sebep olmadan, belirli bir program çerçevesinde bu çarkı çevirmek için hazırlık yapmak gerekir.
Sabahları okulun köşesindeki poğaça, börek satan arabalı camekânlar arasında erken açma mücadelesi olurdu; en erken açan sen olmalısın, ama o optimum erkenin ölçüsünü de tutturmalısın. Muhtemel müşterilerden çok daha önce gelip börekleri soğutamazsın, diğer satıcılardan da geç gelemezsin. ABD’de Trump ve İngiltere’de Johnson ve İspanya, İtalya yöneticilerinin salgına karşı önlemlere, halkın evlerinde kalmasını, okulların ve süpermarketlerin kapatılmasını sağlayan emirlere son vermesi, kısaca “Korona Devresinden Çıkış” önlemlerini telaşla uygulama çabası böyle bir rekabetin acelesidir.
Türkiye, salgınla mücadelede gözle görünür bugünkü başarıyı halkın toplu bulunma imkânı bulmasını önleme ve evde kalmayı yoğun teşvik gibi önlemlerle elde etti. Herhangi bir acelecilik bu başarıyı siler süpürür.
Öncelikleri kendilerini korumak amacıyla da olsa 65 yaşından yukarı ve 20 yaşından aşağı nüfusa tam bir sokağa çıkma yasağı uygulanması da ortada olağanüstü bir durum olduğu algısını pekiştirdi.
Ancak bu insanların da hayatlarında tıpkı ekonomik çarkların yeniden dönmesinde gözetilecek optimum nokta gibi bir nokta bulunduğuna empatiyle yaklaşılması gerekir. Bu kişilerin tümü “ekonomi dışı” değildir ve aralarında serbest meslek mensubu olanlar da vardır.
Kasımdaki seçimlere, ekonominin onarılması çok zaman alacak kadar bozulmadan girmek istemesi Trump’ın devlet adamlığından çok, sıradan siyasetçiliğinin sonucudur. Batı Avrupa’da yakın zamanda önemli bir seçim yok ve bu siyasetçilerin çok temkinli davranmak için imkânları var. Yine de ekonomi ve lojistik ile salgını durdurma arasındaki nazik denge bütün dünya için önemini koruyor.
Muhalefetlerin de sınav sorusu korona konusundan gelecek. Onlara da ulusal birliğe ne kadar hizmet ettikleri sorulacak. Bu nedenledir ki İngiltere’de, AB ülkelerinde muhalefet partileri ve ABD’de Trump’ın rakibi Joe Biden şu anda başarılı bulsunlar, bulmasınlar mevcut uygulamalara ilişkin farklı değerlendirme yapmıyorlar. Trump, Demokrat çoğunluktan istediği her desteği trilyonlar ölçüsünde alıyor. İşbaşındaki siyasetçi kadar, işbaşına geçmeye aday siyasetçi de ülkesindeki bu nazik dengeden sorumludur.
Herkes korona sonrası dönemin çok farklı olacağını söylüyor, kendi meşrebine göre bir tablo çiziyor. Mevcutla gelecek arasındaki farkı en çok siyasetçi hissedecek.