Nardaki pestisiti böcekler temizledi
Tarım zehri kalıntısı barındıran narlar, Avrupa’ya ihraç edilemiyor. Oysa tarım zehri olmadan da böceklerle mücadele edilebiliyor. Bunun örneğini veren Prof. Dr. Cem Özkan, “Yararlı böcek popülasyonunu artırarak sağlıklı tarım ürünleri üretebiliriz” diyor.
Tam da nar mevsiminde narlarımızdan endişe verici haberler gelmeye başladı. Avrupa’ya ihraç ettiğimiz narlar, tarım zehri kalıntısı nedeniyle birbiri ardına sınırdan geri çevriliyor. Nar hasadının başlamasıyla Avrupa Gıda Alarm Sistemi’ne bu sezonun ilk nar uyarısı, 13 Eylül günü düştü. Uyarı bildiriminde, Türkiye’den ihraç edilen narlarda limit aşan oranda 4 ayrı pestisit saptandığı belirtilirken, kalıntı barındıran narlar da sınırdan reddedildi. Bu bildirime konu olan 4 tarım zehrinden 3’ü böcek öldürücü sınıfında ve analiz, narı üreten çiftçinin 3 pesitisiti de aynı anda kullandığını gösteriyor.
Bir diğer nar sevkiyatı ise 24 Eylül’de Bulgaristan sınırında alıkonulmuş. Analiz edilen narlarda 2 ayrı pestisit saptanırken 3, 17 ve 24 Ekim’deki sevkiyatlarda da narlarımız, yüksek oranda tarım zehri kalıntısı barındırdığı için AB sınırını geçememiş. Son 2 ayda yapılan tüm bildirimler, nar üretiminde özellikle böcek öldürücülerin sıklıkla kullanıldığına işaret ediyor.
Biyolojik mücadele
Oysaki tarım zehri olmadan da narlarda zarara neden olacak böceklerle mücadele etmek mümkün. Bunun en iyi kanıtı Denizli’nin Pamukkale ilçesinde gerçekleştirilen biyolojik mücadele uygulaması. Kocadere Mahallesi’ndeki 50 dönümlük nar bahçesinde, ağaçlara musallat olan böceklere karşı, o böceklerin doğadaki rakibi olan faydalı böcek türleri yerleştirildi. Ve bu süreçte tarım zehri kullanımı da yüzde 81 oranında azaltıldı. İki hasat dönemi yapılan uygulama sonucunda, hem verim arttı, hem de üründe pesitisit kalıntı riski sıfırlandı. Biyolojik mücadele diğer yandan, çevresel kirliliği de önledi.
Çalışmanın koordinatörü Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Özkan. Cem Hoca, yıllardır hemen her ortamda, tarlalardaki tarım ilacı bağımlılığını doğa dostu biyolojik silahlarla önleyebileceğimizi anlatan bir akademisyen. Savını çalışmaya dönüştürüp aynı zamanda tarlalarda da uyguluyor. Daha önce üzümde faydalı böceklerin etkinliğini kanıtlayan birçok uygulama gerçekleştirdi. Şimdi de aynı yöntemi en önemli ihraç ürünümüz olan narda deniyor. Nara zarar veren ve verimi düşüren, yaprak biti, beyazsinek, unlu bit, harnup güvesi ve kırmızı örümcek gibi zararlıları ortamdan kaldırmak için, ağaç dallarına 75 bin “cryptolaemus montrouzieri” ile 148 bin 500 “leptomastix dactylopii” türü faydalı böcek bıraktıklarını aktaran Prof. Özkan, böceklerin de Türkiye’de üretildiğini belirtti.
15’ten 3’e düştü
Uygulama yapılan bahçede daha önce yılda 15 kez ilaçlama yapıldığına dikkati çeken Özkan, “Bu sayı şimdi 3’e düştü. Bu süreçte verim kaybı yaşanmadığı gibi verimde artış da gözlendi. Sadece yararlı böcek popülasyonunu artırarak bu coğrafyada dünyanın en sağlıklı tarım ürünlerini üretebilir, binbir emekle yetiştirdiğimiz sebze meyvenin ihracattan geri dönmemesini sağlayabiliriz” diyor.
Biyolojik mücadele, sürdürülebilir tarım için de kilit bir role sahip. “Yeşil devrim” diye yıllardır tarlalara boca ettiğimiz kimyasallar, zamanla toprağı çoraklaştırdı. Tarım alanlarındaki organik madde miktarında ciddi kayıplar var. Tarımsal üretimin devamlılığı için ekolojik dengeyi gözeten çözümlere yönelmemiz gerekiyor. Aksini yaptığımızda da tarım ilaçlarını üretip bize satan ülkeler, zehirli diye gıdalarımızı sınırdan geri çeviriyor.
Narda kalıntı eylem planı
Narda pesitisit kullanımının azaltılması için Tarım ve Orman Bakanlığı'nca, Narda Kalıntı Eylem Planı hayata geçirildi. Plan kapsamında, nar bahçelerinde zarara yol açan 'Turunçgil unlubiti'ne karşı, faydalı böcek uygulaması yapılmaya başlandı. Pamukkale ilçesi Kocadere mahallesindeki 2 bahçede ve Koruçuk mahallesindeki 1 bahçede olmak üzere toplam 3 nar bahçesinde, ilk böcek salımı 28 Mayıs'ta gerçekleştirildi. Tarlalara toplam 6 kez faydalı böcek salımı yapılarak, tarım zehri yerine biyolojik mücadele tercih edildi. Türkiye'de üretilen nar, çiftçiler için önemli bir gelir kaynağı. 2023 yılında 638 bin ton nar üretimi gerçekleşirken, nar ihracatından da Türkiye, 131 milyon dolar döviz elde etti.