Doğada hayat kurtaran bilgiler

Kamp ve piknik sezonu çoktan açıldı. Kırda, çayırda küçük bir ısırık sadece keyif kaçırmakla kalmaz hayati risklere de neden olabilir. Bunun için doğaya hazırlıklı çıkmak gerek.

Sadece Sivas’ta son birkaç haftada kene ısırığından 7 insanımızı kaybettik. Türkiye genelinde şimdiden 10’u aştı ölüm sayısı. Aslında hemen hemen her yıl benzer tabloyu yaşıyoruz. Yazla birlikte kene vakaları tırmanışa geçiyor ve büyük oranda ilk müdahalede yaşanan bilinçsizlik nedeniyle ölüm vakaları artıyor.

Özellikle bu dönemde kıra, ormana, bahçeye, yeşil alanlara giden hemen herkes, dönüşte kendini ve çocuklarını mutlaka kene tutunmalarına karşı kontrolden geçirmeli. Bacak bölgesi, koltuk altları, kulak arkası, sırt ve göbek bölgeleri kenelerin en çok tutunduğu yerler.

Her kene ısırığı KKKA anlamına gelmiyor. Ama Trakya’da gerçekleşen bir tez araştırması, her 2 keneden 1’inin (yüzde 51.5) Kırım Kongo virüsü taşıdığını gösteriyor. O yüzden kene vakasından 3-5 gün sonra ateş, halsizlik, kas ve baş ağrısı, kusma gibi belirtiler ortaya çıkarsa zaman kaybedilmeden mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak gerekiyor. Çünkü bu belirtiler KKKA’ya işaret ediyor. Tabii sadece kene kaynaklı hastalıklar arasında KKKA da yok. Bilimsel çalışmalar onlarca hastalığın keneler nedeniyle insana bulaştığını ve bazılarının ağır sonuçlara yol açabildiğini gösteriyor.

Kene kovucu

Aslında keneden korunmak için en etkili önlem, kene tehdidini hesaplayarak doğaya hazırlıklı çıkmak. Mesela ayak ve bacak bölgesini kapatan, açık renkli giysilerin tercih edilmesi riski ciddi oranda azaltıyor. Kene uçabilen ya da zıplayabilen bir canlı değil. Konak olacağı canlıya tırmanarak yapışıyor. Ter, keneyi en çok cezbeden vücut kimyasalı. O nedenle lavanta gibi bazı güçlü kokulu bitkilerin yağı ve kimyasal böcek kovucuların kene tutunmasını önleyebildiği belirtiliyor. Ancak böcek kovucu tercih edenlerin dikkatli olması gerekli. Çünkü bazı kovucu kimyasallar sağlık açısından istenmeyen sonuçlara neden olabilecek nitelikte.

Tabii kene, kırsaldaki tek tehlike değil. Yılan, örümcek ve böcek sokmalarında da ilk yardım önlemlerini doğru ve erken uygulamak hayati önem taşıyor. Mesela yılan sokmalarında doğru bilinen bazı yanlışlar var. Yaranın emilmesi, çevresinin kesilmesi ve turnike... Bu tip girişimlerin yarardan çok zarara neden olacağını gösteriyor tıbbi kılavuzlar. Tam da kamp ve piknik sezonunda kırsalda hayvan sokmalarına yönelik doğru bilgiye sahip olmak çok önemli.

En temel ilk yardım maddeleri

Sağlık Bakanlığı’nın hazırladığı kılavuza göre yapılması gerekenler şöyle:

Akrep sokmalarında:

Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez,

Yatar pozisyonda tutulur,

Yaraya soğuk uygulama yapılır,

Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır,

Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.

Yılan sokmalarında:

Hasta sakinleştirilir dinlenmesi sağlanır,

Yara suyla yıkanır,

Yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşya (yüzük, bilezik vb.) çıkarılır,

Yara baş ve boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır,

Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır (Turnike uygulanmaz),

Soğuk uygulama yapılır,

Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz (yara emilmez),

Yaşamsal bulgular izlenir,

Tıbbi yardım istenir (112).

Deniz canlıları sokmasında:

Yaralı bölge hareket ettirilmez,

Batan diken varsa ve görünüyorsa çıkarılır,

Etkilenen bölge ovulmamalı,

Sıcak uygulama yapılmalıdır.

Arı sokmalarında:

Yaralı bölge yıkanır,

Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılır,

Soğuk uygulama yapılır,

Eğer ağızdan sokmuşsa ve solunumu güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanır,

Ağız içi sokmalarında ve alerji hikâyesi olanlarda tıbbi yardım istenir (112).