Yarın “Nevruz”u kutlayacağız. Nevruz yeni gün demektir.
Bu gece Güneş Koç burcuna giriyor. İlkbahar başlıyor.
Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketine bağlı olarak dört gündönümü yaşanır. 21 Mart, 21 Haziran, 23 Eylül ve 21 Aralık’taki gündönümleri, yeni mevsimin başlangıcıdır.
21 Mart, bahar döneminin başlangıcı olarak, binlerce yıldır insanlar tarafından farklı biçimlerde kutlanıyor. Bizim bulunduğumuz coğrafyada ilkbaharın başlangıcı “Nevruz” kutlamalarına vesile oluyor.
Nevruz’u farklı kavimler, farklı inanış sahipleri, kendilerine göre farklı olaylarla ilişkilendiriyor. Farklı kutlamaların arkasında farklı, inanışlar, efsaneler var.
Anadolu ve Orta Asya Türk halkları 21 Mart’ta Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı ve baharın gelişini kutlarlar. İlkbaharda yeni gün kutlamaları, “Ergenekon Destanı”na dayanır.
Ergenekon destanına göre, Moğol ilinde Oğuz Han soyundan İl Han’ın hükümdarlığı sırasında Tatarların hükümdarı Sevinç Han Moğol ülkesine savaş açtı. İl Han’ın idaresindeki orduyu yendi. İl Han’ın ülkesindeki herkesi öldürdü. İl Han’ın küçük oğlu Kıyan, eşi Nüküz ve yeğeni kaçıp kurtulmayı başardılar. Düşmanın onları bulamayacağı bir yere gitmek için yola çıktılar.
Yüksek bir dağda dar geçitten geçerek bereketli bir vadiye ulaştılar. Buraya “maden yeri” anlamında “Ergene Kon” adını verdiler. Kıyan ve Nüküz’ün oğulları çoğaldı. Ergene Kon’a sığamaz oldular. Atalarının kullandığı geçidin yeri unutulmuştu.
Türklerin Ergenekon efsanesi
Ergenekon’un çevresindeki dağlarda geçit aradılar. Bir demirci, dağın demir kısmı eritilirse yol açılabileceğini söyledi. Demirin bulunduğu yere bir sıra odun, bir sıra kömür dizdiler ve ateşi yaktılar. Demir eridi. İl Han’ın soyundan gelen Türkler yeniden güçlenmiş olarak eski yurtlarına döndüler, atalarının intikamını aldılar.
Ergenekon’dan çıktıkları gün olan 21 Mart’ta her yıl bayram yaptılar. Bu bayramda bir demir parçasını kızdırdılar, demir kıpkırmızı olunca önce Hakan, daha sonra beyler demiri örsün üstüne koyarak dövdüler. 21 Mart’ı özgürlük ve bahar bayramı olarak kutlamaya başladılar.
Kürtlerde ise, Nevruz kutlamaları Kürt ve İran mitolojisindeki Demirci Kawa efsanesine dayanır.
Fars mitolojisi
Fars mitolojisindeki Kawa efsanesinin Kürt anlatımına göre, günümüzden 2500 yıl öncesinde Zuhak (Dehak) adında Asurlu zalim bir kral vardı. Kral tam bir canavardı. Efsaneye göre her iki omuzunda da birer yılan bulunuyordu.
Her yıl Kürtlerden iki genci kurban ediyor, beyinlerini yılanlarına yediriyordu.
Bu zulümden bıkan ve bir şeyler yapmak isteyen iki kişi kralın sarayına aşçı olarak girdiler. Her yıl beyni için öldürülmek istenen çocuklardan birini kurtardılar. Kurtulan bu çocuklar Kürtlerin atalarıdır. Bu çocuklar demirci Kawa tarafından gizlice eğitilerek bir ordu haline getirildi. Kawa’nın liderliğindeki bu ordu bir 20 Mart günü zalim kralı çekiç darbeleriyle öldürmeyi başardı. Kawa etraftaki tüm tepelerde ateşler yakarak bu zaferi kutladı. Ve ertesi gün ilkbahar geldi. Türkler kendi inanışlarına, Kürtler kendi inanışlarına göre Nevruz’u kutluyor. Kutlayacak.
Sayın okuyucularım. Bizler bu coğrafyada binlerce yıldır ırk, dil, din ayrıcalığı olmadan birlikte yaşayan insanlarız. Bunun böyle sürüp gitmesine ihtiyacımız var. Şu günlerde birliğe, dirliğe ihtiyacımız var. Gündönümü inşallah tüm bölgeye ve komşu ülkelerde yaşayanların tamamına iyilikler getirir.
Yazının sonunda Nevruz sofrasından söz etmek istiyorum. Geleneklere göre bahar gündönümünde Nevruz Sofrası hazırlanır. Sofrada, Farsça “s” harfiyle başlayan yedi şey bulunur:
Sebze (buğday tohumunun çimlendirilmiş hali-yeşillik), sümbül, sirke, somak, senced (iğde), sarımsak ve semennü (bir tür helva).
Bu sofraya (sim) gümüş bir yüzük, gümüş çerçeveli bir ayna ve de bir Kuran konur. Sofranın çevresine oturulur. Süt içilir ve herkes birbirini kutlar.
