CHP önemli bir girişime imza attı. Vaatlerini ya kendi gerçekleştirir ya da başkaları bunları şöyle veya böyle uygulamaya mecbur kalır. Belki vaatler biraz abartılı, belki kaynak konusunda belirsizlik var ama... Sosyal politikalarda uykuya dalanları uyandırmak için biraz “sarsmaya ihtiyaç var”. Sarsmanın yararı da ortada. Vaatler tartışılmıyor, nasıl kaynak bulunacağı tartışılıyor.
Baştan yazayım:
- CHP’nin seçim vaatleri akılcıdır. Bu vaatler halkın ihtiyacını cevaplayacak vaatlerdir.
- CHP bu vaatleri ortaya atarak “halkı bekleyiş içine, sokmuştur”. CHP vaatleri gerçekleştirecek oyu alamasa bile, AKP bu vaatlerin altında ezilmemek için, vaatlerin çoğunu gerçekleştirme arayışa girme mecburiyetinde kalacaktır. Bu da CHP’nin sayesinde olacaktır.
- CHP’nin vaatleri, ekonomiye kısa sürede önemli ölçüde para akıtmaya yol açacak vaatlerdir. Halkın artacak satın alma gücü, ekonomide talep de büyük canlılığa, buna bağlı olarak da belli ölçüde üretim artışına yol açar. İç talepteki artış ölçüsünde ekonomide canlılık ortaya çıkar. Açık anlatımla, harcama artışı çarkı döndürerek, belli ölçüde kaynak yaratma imkânı verir.
- Halkın ihtiyacını ve özlemlerini karşılamak için sosyal harcamaları artırmak, sosyal harcamalara kaynak bulmak önemlidir ama sadece sosyal harcamalarla ekonomi büyümez.
- Sosyal harcamaların devamlılığı ve de ekonominin büyümesi için yatırımların, üretimin, istihdamın arttırılması gerekir. Sosyal harcamaların artması talepte artış yaratarak üretimi canlandırır ama, üretim artışının devamı, yatırımların artmasını gerektirir. Sosyal harcamalara kaynak yaratırken, yatırıma ve üretime gidecek kaynakları azaltmamak, kurutmamak önemlidir.
- Sosyal harcamaların devamı, iyileşmesi, ekonominin büyümesine ekonominin büyümesi ise yatırımlara ve üretim artışına bağlıdır.
‘Hayır’ diyen yok
CHP neleri vaat ediyor? (1) En düşük emekli aylığı 1500 liraya çıkarılacak. (2) Emeklilere dini bayramlarda birer aylık ikramiye verilecek. (3) İşsiz 800 bin kişiye asgari ücret karşılığı işbaşı eğitimi verilecek. (4) Geçici, güvencesiz, kamu işçilerine ve memurlarına kadro verilecek. (5) Taşeron işçiler kadroya alınacak. (6) Aile sigortası kapsamındaki engellilere 400-600 lira yaşam aylığı verilecek. (7) Okullarda öğrencilere ücretsiz öğle yemeği verilecek. (8)15 bin aile merkezi yapılacak. (9) Sağlık hizmetlerinden alınan katılım payı ve benzeri ücretler kaldırılacak. (10) Prim borcu olan esnaf sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek. (11) Tüketici kredilerinde borçların bir bölümü silinecek. (12) Çiftçiye ucuz mazot imkânı sağlanacak. (13) Esnafa, KOBİ’lere ödedikleri vergi ve sigorta primi kadar faizsiz kredi verilecek.
“Bunlar yapılmasın. CHP yanlış vaatler ortaya atıyor” demeye imkân yok. Tartışılan, kaynağın nasıl bulunacağıdır.
CHP, yıllık büyümeyi yüzde 5-6’ya çıkarmayı hedef alıyor. Alkışlanacak bir hedef...
Bu büyüme hedefi tarıma ve sanayiye kaynak aktarımını zorunlu kılar. Açık anlatımla, sosyal hedeflere ayırılacak kaynakların tarım ve sanayinin büyümesini sağlayacak kaynakları azaltmaması önem taşımaktadır. Bu sektörler kaynağı değerlendirip çoğaltacak, gelecek için kaynak yaratacaktır.
AKP “Bu vaatlerin faturası çok büyük. Kaynak bulunamaz” diyor. CHP ise, “bugünkü yapıda” bu vaatlerin gerçekleşmesine imkân verecek kaynağın mevcut olduğunu söylüyor.
Kaynağı buldum
1) Mevcut devlet gelirlerinin kullanımında değişiklik yapılır. Mevcut fonlar bir harcama kaleminden alınarak, yeni kalemlere aktarılır.
2) Ekonominin büyümesi hızlandırılır. Büyüyen ekonomide vergi gelirleri artar. (Bu zaman alır.) Şimdilik bu iki kaynaktan yararlanmayı hedef almaktadır. CHP’nin söz etmekten çekindiği 3 çok önemli ve verimli kaynak daha vardır.
3) İthal malı veya ithal girdisi yüksek mallarda, üst gelir grupları tarafından tüketilen mal ve hizmetlerde KDV ve ÖTV artırılır.(390 milyar TL’lik vergi gelirlerinin 215 milyar TL’si dahilde ve ithalde alınan KDV ile ÖTV’dir) Maydanozda, patateste değil, üst gelir grubunun harcama konusu mallarda ve ithal mallarında KDV ve ÖTV ayarlamaları en az 20 milyar TL gelir sağlar.
4) Vergi sistemi yenilenir. (I) Rant vergisi uygulanır. Belli büyüklüğün (Örneğin 25 milyon TL’nin) üzerindeki rantlar vergilendirilir. (II) Nereden Buldun Kanunu uygulanır. (Kanun var da uygulanamıyor.) Kısa sürede 20-30 milyar TL kaynak yaratılabilir.
5) Bütçe açığı milli gelirin yüzde 3 veya 5’ine çıkarılır. İç borçlanmayla (İç borçlanma sosyal amaçla değerlendirilirse, üst gelirden alt gelir grubuna kaynak aktarma imkânı verir. Dövizle borçlanma ile TL ile borçlanma farklıdır.) kaynak sağlanır. Bütçe açığı büyütülerek kısa sürede 20-30 milyar TL kaynak yaratılır. (2015 bütçe açığı tahmini 21 milyar TL.)
Bununla birlikte CHP “Fincancı katırlarını ürkütmek”ten çekindiği için, ”CHP varlıklıdan alarak halka dağıtmak istiyor” görünümü vermek istemediği için son 3 kaynaktan yararlanamayacaktır.
