Cari açık sorunu olduğu gibi duruyor. Değişen bir şey yok. Değişen, ekonomideki yavaşlama... Ne kadar yavaşlama, o kadar cari açık.
Cari açığın küçülmesinin tek bir yolu var: İhracatı artırmak. İhracat artmadan cari açık ancak ve ancak ekonomi yavaşlatılınca küçülür. Olan da budur.
İhracat artmadan...
İhracat artacak yerde azalırsa, cari açık yukarıya doğru baş kaldırır. Talep düşerse, ekonomi yavaşlarsa ithalat azalır. Cari açık iyileşiyor görünümü verir.
Şubat ayında mal dengesi (fob ihracat-fob ithalat / dış ticaret açığı) 3.54 milyar dolardı. Cari açık 3.5 milyar dolar olmuştu.
Mart ayında mal dengesi 4.8 dolar açık verince o rüzgârla cari açık da 4.9 milyar dolara yükseldi.
Daha önceki aylarda ithal edilen altınları mart ayında İsviçre’ye göndererek” ihracat yapmış gibi yapmasaydık”, açık 6 milyar dolara yaklaşacaktı.
Öce bu konuda görüş birliği oluşturalım da aylık rakamlara bakarak “Cari açık düştü, düşüyor...” muhabbetini keselim.
- Mevcut ihraç ürünlerinin yapısını değiştireceğiz. İhracattaki ithal girdi bağımlılığını azaltacağız ki aynı ihracat için daha az ithalat yapabilelim.
- Mevcut ihraç ürünlerine, ithalat bağımlılığı olmayan, dışarıda rekabet şansı olan mallar ekleyeceğiz ki ihracat gelirimiz artsın.
Bunları yapmadan cari açığın küçülmesi imkânsızdır. İşte durum da ortadadır.
Döviz girişi durakladı
Gelelim cari açığın finansmanına. Olağan döviz gelirleri ve giderleri arasındaki açığı kapatmak için dışarıdan para getiriyoruz. Her ay açık kadar para getiremezsek, açığı kapatmak için döviz rezervinden para çekiyoruz.
Mart ayında doğrudan yatırım olarak net döviz girişi 280 milyon dolar. Net döviz kredisi girişi 988 milyon dolar. Buna karşılık net portföy yatırımı (hisse senedi-bono) çıkışı 2 milyar 949 milyon dolar. Sonuç: Martta “sermaye hareketi” ile “net döviz girişi” yok. Tersine, 1.6 milyar dolar döviz çıkışı var.
Marttaki açık 4.9 milyar dolar. Marttaki net döviz çıkışı 1.6 milyar dolar. İkisinin toplamı 6.5 milyar dolar.
(Şubatta nereden geldiği belli olmayan kaynaktan 4.6 milyar dolar döviz girişi olmuştu. Bu rakam martta 91 milyon dolara düştü. Mart ayında nereden geldiği belli olmayan döviz yaraya merhem olamadı.)
Tehlike şurada: Mart ayında 6.5 milyar dolar döviz açığını (cari açık+net sermaye çıkışı) rezervlerden kapatmak zorunda kaldık.
Tekrarda yarar var: Cari açık önemlidir ama daha da önemlisi cari açığı kapatacak ölçüde sermaye hareketinin (dışarıdan net döviz girişlerinin) sağlanmasıdır. Cari açık ne kadar küçük olursa olsun, net sermaye girişi açığı kapatacak ölçüde olmadıkça döviz fiyatını belli bir çizgide tutmak imkânı kaybolur.