Büyüyemİyoruz, yavaşlama sürüyor

Bugün 23 Mart... 2015 yılının ilk 3 ayı sona ermek üzere. Ekonomi nasıl gidiyor? Yılın ilk 3 ayında ekonomi büyüdü mü?
Ekonominin büyümesi Milli Gelir (GSYH) göstergelerinden izleniyor. Biz henüz 2014 yılının son 3 ayındaki ve 2014 yılının tamamındaki büyümeyi bile bilemiyoruz.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2014 yılının büyüme göstergelerini 31 Mart’ta açıklayacak. 2013 yılında yüzde 4.1 büyümüştük. 2014 yılının ilk 3 ayında yüzde 4.8, ikinci 3 ayında yüzde 2.2, üçüncü 3 ayında yüzde 1.7 büyüdüğümüz açıklandı.
Ne istiyoruz? Kaderimize razı olarak, “Ne yapalım... Ne kadar büyürsek büyüyelim... Dert etmeye değmez...” mi diyeceğiz. Yoksa “Büyüyemiyoruz. Silkinelim... Üretimi artırmak için bir şeyler yapalım... Uyuşukluk bize yakışmaz” diyerek eyleme mi geçeceğiz?
Her şeyden önce bir durum tespitine ihtiyaç var.
Ekonomi ne durumda? Ekonominin ne durumda olduğunu 3 - 6 ay sonra öğrenmek işe yaramıyor. İş işten geçmiş oluyor. İşte bunun için öncü göstergelere bakarak durum tesbiti çok çok önemli.
Öncü göstergeler...
Öncü göstergeler, 2014 yılının son 3 aylık döneminde ekonomide ortaya çıkan yavaşlamanın 2015 yılının ilk 3 ayında da devam ettiğini ortaya koyuyor.
Ekonomideki yavaşlamanın arkasında üretimdeki yavaşlama var. Üretimdeki yavaşlamanın arkasında iç ve dış talepteki (ihracattaki) daralma var. Üretimdeki yavaşlama ekonomide yavaşlamaya yol açıyor. Bunun sonu ise gelir artışında yavaşlama, istihdamda yavaşlamadır.
n Hükümet seçim ve çözüm süresi ile meşgul.
n Politikacılar seçimi düşünüyor.
n Varlıklı kesim ile piyasanın profesyonelleri, FED kararlarını, döviz ve faizi izlemekten ekonomideki yavaşlamayı dikkate almıyor. Hatta cari açığı küçülttüğü gerekçesi ile yavaşlama alkışlanıyor.
n Ekonominin yavaşlaması sonucu “geberik duruma düşen” piyasada, üretici, toplancı, perakendeci, esnaf, sanatkâr güç durumda.
n İşsizler çaresiz. İşi olanlar maaş ve ücretlerinin yetersizliğinden dertli.
Bir tek oto iyi
Betam (Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi) iktisatçılarından Zümrüt İmamoğlu ve Barış Soybilgen, öncü göstergeleri değerlendirerek 2015 yılının ilk 3 ayında ekonominin durumunu sergileyen bir çalışma yaptılar. Çalışmanın özet verileri şöyle:
n 2014 yılı son 3 aylık döneminde büyüme yavaşlamıştı. Tahminlere göre büyüme yüzde -0.2 oldu. İşte 2014 yılının bu son 3 aylık dönemine göre, 2015 yılının ilk 3 ayı için büyüme tahmini yüzde 0.2 oranında.
n 2014 yılının ilk 3 ayına göre ise 2015 yılının ilk 3 ayında büyüme yok. Büyüme yüzde “0.0” oranında.
Sanayi üretiminde aralık ayındaki yüzde 0.7 artış, uzun soluklu olamadı. Ocak ayında üretim yüzde 1.4 düştü. 2014 yılının son 3 ayında sanayi üretimi yüzde 0.7 oranında artmıştı. Ocak ayındaki düşüş, ilk 3 ayda sanayi üretiminde yüzde 1 oranında gerilemeyi işaret ediyor.
İhracat miktar endeksi ocak ayında, altın hariç, sadece yüzde 0.4’lük bir artış olduğunu gösteriyor. Yıllık bazda ise ihracat düşüyor.
Tüketim göstergeleri, otomobil üretim ve satış rakamları hariç olumlu değil. Tüketici güven endeksi son 4 aydır düşüyor. Dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları imalatı ve ithalatları da ocak ayında geriledi. Kamu harcamaları da az da olsa artış göstererek büyümeyi destekliyor.
Sınırlı büyüme
2015 yılının ilk 3 aylık az sayıdaki öncü göstergesi, hem iç hem de dış talebin zayıf olduğunu, yatırım ve kamu harcamalarında küçük artışlar olsa da tüketim ve ihracattaki zayıflığın büyümeyi aşağıya çekeceğini haber veriyor.
İşte bu nedenle Betam’ın büyüme tahmini, bir önceki 3 aya göre yüzde 0.2’lik sınırlı bir artış şeklinde.
Ocak ayında bir önceki aya göre tüketim malı ithalatı, dayanıklı tüketim malı imalatı ve dayanıksız tüketim malı imalatı sırasıyla yüzde 6.4, yüzde 5.0 ve yüzde 2.0 oranlarında azaldı.
Bilgi vermek için
Tüketici güven endeksi de uzun zamandır azalma eğiliminde. En son şubat ayında yüzde 0.4 daha azaldı. Özel Tüketim Vergisi gelirleri ise şubat ayında yüzde 0.4 arttı. Bu veriler 2015’in ilk 3 ayında özel tüketimde durgunluğun devam ettiğini haber veriyor.
Artan dolar fiyatının, enflasyon ve dolayısıyla para politikası üzerindeki baskısı devam ediyor. Sıkı para ve maliye politikaları devam edeceğine göre, 2015 yılında iç talepte önemli bir canlanma olamayacak demektir. Bu ise 2015 yılında büyümenin oldukça zayıf kalacağının işareti.
“Felaket tellallığı” yapmak için değil, ekonominin durumunun ne olduğunu merak edenlere bilgi vermek için Betam’ın araştırmasını aktardım. Rakamları isteyen istediği şekilde yorumlar.