Biz küçüldükçe cari açık düşüyor
Ocak ayında cari açık (döviz açığı) 2 milyar dolar oldu. Bir yıl önce 2014 ocak ayı açığı 5 milyar dolara yakındı.
Cari açığın (döviz açığının) küçülmesi, tek başına, ekonomide işlerin iyi gittiğinin işareti olamaz.
Cari açığın küçülmesi kadar, nasıl küçüldüğü önemlidir.
Cari açığın ekonomi yararına küçülmesi, (1) İhracatın artması, (2) İthalatın azalması ile olur.
“Cari açık küçülsün de, nasıl küçülürse küçülsün. Cari açığı kapatacak kadar döviz gelsin de, nasıl ve nereden gelirse gelsin” deniliyor ise... Gelişme çok iyidir. “No Problem!”
“Yok, bu cari açığın küçülmesinin nedeni içeride talebin daralması, ihracatın azalması. Talep daraldığı, ihracat azaldığı için üretimin gerilemesi. Yatırımların durması. Ülkenin büyüyememesidir. İhracat artışı durdu. İthalattaki gerileme, eskiden ithal edilen malların şimdi içeride üretilmesinden değil, ithalat talebinin gerilemesinden” diye düşünenler, “hâlâ mevcut ise”.... Gelişme çok kötüdür. Cari açıktaki hızlı küçülme ekonomide durumun kötülüğüne işaret etmektedir. “Big Problem!”
Altın ihracatı sürüyor
Geçen yılın ocak ayına göre cari açığın arkasında dış ticaret açığı vardır. İhracat artar, ithalat azalır ise dış ticaret açığı küçülür. Dış ticaret açığının küçülmesinin rüzgârında cari açık da küçülür.
Cari açık hesabı yapılırken, Merkez Bankası ithalat ve ihracatı, “mal dengesi” adı altında topluyor. 2014 ocak ayında 5 milyar doları aşan mal dengesi açığı vardı. 2015 ocak ayında mal dengesi açığı (ithalat ile ihracat arasındaki fark) 2.5 milyar dolara geriledi.
Bunun sonucu olarak cari açık 5 milyar dolardan 2 milyar dolara indi. 2015 ocak ayında gerçekleşen net 1 milyar dolarlık altın ihracatı, cari açığın küçülmesine önemli katkısı yaptı.
Döviz girişi arttı
Cari açığın küçülmesi kadar önemli olan açığın kapatılma şeklidir.
2014 yılı ocak ayında 4.9 milyar dolarlık açığı kapatamamıştık. Sermaye hareketiyle ülkeye döviz girememiş, çıkmıştı.
2015 ocak ayı açığı 2 milyar dolar iken, sermaye hareketi ile ülkeye giren döviz 7.5 milyar dolar oldu.
- Doğrudan yatırım olarak net döviz girişi 1 milyar 600 milyon dolar.
- Portföy yatırımı için gelen döviz net 1 milyar 600 milyon dolar.
- Kredi olarak getirilen döviz net 4 milyar 300 milyon dolar.
Genelde nereden geldiği belli olmayan döviz girişi, döviz açığına yama olur. 2015 ocak ayında ise nereye gittiği belli olmayan 1.5 milyar dolar döviz çıkışı gerçekleşti.
2015 yılına kötü bir tablo ile girdiğimiz için ocak ayında cari açık rakamını aşan ölçüde döviz girişi olması önem taşıyor.
Sonuç ve özet: İç talep ve ihracat talebi küçülünce, üretim yavaşlıyor. Yatırımlar duruyor. İhracatın gerilemesine rağmen, ithalat daha fazla geriliyor. Cari açık küçülüyor ama büyüme yavaşlıyor.
Cari açığın faturasını büyümede yavaşlama olarak ödemek istemiyorsak, bunun tek bir formülü var: Ülkede üretim yapısını değiştirerek üretimi artıracağız. Dünya pazarlarında talebi olan malları, ithal etmekte olduğumuz malları dünya kalitesi ve dünya fiyatı ile üreteceğiz. Böylece ihracat artacak. İthalat gerileyecek.
Not: Merkez Bankası rakamları ile düzenlenmiş bir tablodur.
