1 Mayıs’ların işçi bayramı olması 1886 yılında ABD’deki bir işçi hareketine dayanıyor.
1 Mayıs 1886 tarihinde Amerikan İşçi Sendikaları Konfederasyonu, işçilerin günde 12 saat yerine 8 saat çalışmaları isteğiyle işçilere iş bıraktırdı. Bu eylem 4 Mayıs’ta kanlı çatışmalarla sona erdi. Fakat işçi sendikalarının bu eylemi sayesinde önce ABD’de daha sonra birçok ülkede işçilerin günde 12 saat yerine 8 saat çalışmaları kabul gördü.
İşte bunun üzerine 1 Mayıs’lar işçi ve emekçilerin birlik, dayanışma ve haksızlıklara karşı mücadele günü olarak ilan edildi. Ne var ki ABD’de 1 Mayıs kutlamaları artık yapılmıyor. Her yılın eylül ayının ilk pazartesisi tatil. Böylece çalışanların sonbahara girerlerken uzun bir hafta sonu tatili yapmalarına imkân sağlanıyor. Bu tatilin adı “Labour Day-Çalışanlar Günü.
1912’de kutlamaya başladık
Bizde 1 Mayıs’ların ilginç bir hikâyesi vardır.
- İstanbul’da 1871 yılında kurulan “Ameleperver Cemiyeti” ilk işçi sendikası olarak kabul edilir.
- 1872‘de Kasımpaşa Tersanesi işçileri ile Beyoğlu Telgrafhanesi çalışanlarının grevleri ilk grevdir.
- 1912’de İstanbul’da ilk defa 1 Mayıs kutlaması yapıldı.
- 1923’te 1 Mayıs “İşçi Bayramı” olarak kabul edildi.
- 1924’te hükümet işçi bayramı kutlamalarını yasakladı.
- 1925’te Takrir-i Sükun Kanunu 1 Mayıs kutlamalarını yasakladı.
- 1935’te 1 Mayıs Bahar ve Çiçek Bayramı olarak ilan edildi.
- 1936’da ilk iş kanunu çıkarıldı.
- 1945’te Çalışma Bakanlığı ve İş Bulma Kurumu kuruldu.
- 1947’de Sendikalar Kanunu çıkarıldı.
- 1961 Anayasası ile grev hakkı getirildi.
- 1965‘te sendikalar ve grevlerle ilgili düzenlemeler yapıldı.
- 1976’da 1 Mayıs kutlamaları tekrar başladı.
- 1977‘de Taksim Meydanı’ndaki kutlamaya 500 bin kişi katıldı. Miting sonu çıkan olaylarda çok kişi yaralandı, öldü.
- 2007‘de Taksim kutlamaları gene olaylı sona erdi.
- 2013‘te gerçekleştirilen yayalaştırma projesiyle Taksim 1 Mayıs kutlamalarına kapatıldı.
Dünyada özelleştirmelerin ve küreselleşmenin rüzgârında sendikalar güçlerini kaybedince,1 Mayıs kutlamaları da aksamaya başladı.
25.5 milyon çalışanımız var
Ülkemizde 25.5 milyon çalışan, 2 milyon işsiz var. Çalışanların 18 milyonu erkek, 7.5 milyonu kadın. Çalışanların 8.2 milyonu kayıt dışı. Çalışanların büyük kısmı özel sektör işyerlerinde çalışıyor. Kamuda çalışanların sayısı 3 milyon 440 bin. Bunların 2.8 milyonu kadrolu, kalanı sürekli veya geçici işçi statüsünde.
Özel kesimde sendikalaşma olan işyerlerinde 12.2 milyon çalışan var. Bu işyerlerinde çalışanların yüzde 10.6’sı, 1.3 milyonu sendika üyesi. Sendikaların bulunduğu kamu işyerlerinde sendikalaşma oranı yüzde 70 dolayında. Sendikalaşma olan kamu işyerlerinde 2.2 milyon çalışanın 1.6 milyonu kamu sendikaları üyesi.
Çalışanların 1 Mayıs’larını kutlarım.
