İkinci Özgürlük Heykeli
New York’taki “Özgürlük Heykeli” nesiller boyu “Amerikan rüyasının” simgesi olmuştur.
Şimdi...
“İkinci bir Özgürlük Heykeli” Fransa’dan yola çıkarıldı.
Birincisinin karşısına konacak.
Biden “ABD geri döndü” söylemiyle “özgürlük, refah, mutluluk ve barışın” küresel liderlik imajını yenilemeyi amaçlıyor.
“Amerikan rüyasının” geri dönüşünün Biden döneminde gerçekleştiğini bu “ikinci Özgürlük Heykeli” vurgulayacak.
...........
Model tasarım
İkinci heykel, Paris’in “Sanat ve El Sanatları Müzesi’nde” bir kilisenin loş köşesinde duruyordu.
New York’taki özgürlük anıtının “modeli”dir.
Fransız heykeltıraş Frederic-Auguste Bartholdi önce 2.8 metre yükseklikte olan bu “modeli” yapmıştı.
Amerika’daki heykelin 16’da 1’i kadardır.
Bu modeli esas alarak heykeltıraş Bartholdi’nin Paris’te tasarladığı Özgürlük Heykeli 1878’de New York’ta yükseldi.
Heykelin büst formatı da önce Paris Dünya Fuarı’nda sergilenmişti.
..........
Fransız halkının hediyesi
Özgürlük Heykeli’nin tüm giderleri Fransa tarafından karşılanarak, ABD’ye hediye edilmişti.
Fransa’nın ABD Büyükelçisi Philippe Etienne bir röportajda “Bu heykeli isteyen ve bedelini ödeyen Fransa hükümeti değil, Fransa halkıydı” dedi.
21 Haziran tarihli New York Times gazetesi şöyle anlatıyor:
Fransız halkına göre,
ABD’nin özgürlüğünü kazanması, Fransa’nın “özgürlük, kardeşlik, eşitliğe” dayalı devrimiyle örtüşmüştür.
Dönemin iki ulusu arasında bu nedenle hayranlık ve yakınlık vardı.
Bu duygu Fransa ve ABD’yi uzun soluklu olarak birbirine bağladı.
New York’taki Özgürlük Heykeli modelinin bulunduğu Paris’teki müze adına Olivier Faron şu açıklamayı yaptı:
“ABD siyasi bir köşeyi döndü. Özgürlüğü ve ülkelerimizin paylaştığı değerleri kutlamak için iyi bir zaman.”
...........
7 Haziran’da Özgürlük Heykeli’nin “bronz replikası” müze alanındaki kaidesinden alındı.
Özgürlük Heykeli’nin bulunduğu noktaya bir milden daha az mesafedeki Ellis Adası’na doğru Atlantik ötesi yolculuk başladı.
İkiyüzlülük
Biden gerçekten “Amerikan rüyasını geri döndürdü mü?”
Henüz iyi niyetli ve sağduyulu bir vaat.
“Demokrasi, insan hakları, iklim, çevre, özgürlük” ortak paydasında yeni bir ABD, daha doğrusu eski ABD’nin dönüşünü gerçekleştirebilecek mi?
Yoksa...
Büyük ve küçük Özgürlük Heykelleri birbirlerine bakıp tarihi mi sorgulayacaklar?
- Bizi yapan Bartholdi, Kristof
Kolomb’un heykelini de yapmıştı.
Ancak...
Protestolar nedeniyle sergilendiği yerden kaldırıldı.
Çünkü...
Bir zamanlar saygı duyulan Amerika’nın keşfi ve bu keşfin sembolü Kristof Kolomb yeni nesiller için “sömürgecilik ve soykırımın” sebebi gibi algılanıyor artık. (Kızılderililerin kıyımı)
- 1776’daki Amerikan Bağımsızlık Bildirisi ve 1789 Fransız “İnsan ve Yurttaş Hakları” bildirgesinin yansıttığı ve -Bartholdi’ye ilham veren- “özgürlük, eşitlik, devredilmez haklar” dar kapsamlıydı.
Afrika’dan getirtilen köleleştirilmiş siyah insanları, Amerikan’ın yerli halkı Kızılderilileri, kadınları kapsamıyordu ki...
“Halk” o zamanlar sadece “beyaz erkek mülk sahipleriydi.”
..........
Ya Fransa açısından!
O tarihlerde Fransa, Çinhindi ve Afrika’yı sömürgeleştirme sürecindeydi.
........
Özgürlük Heykeli ayaklarının dibinde “kırık prangalar” var.
“Köleliğin kaldırılmasını” temsil ediyor.
Ama...
Gerçek bu muydu?
.........
Kâbus sonrası
Küçük Özgürlük Heykelinin bulunduğu Paris’teki müzenin müdürü Ndiaye, “Heykelde herkes için -o yıllarda ondan yararlanamayanlar dâhil- evrensel bir özgürlük vaadi vardı. Bunu görmeliyiz” dedi.
Biden’ın da “hukuk, özgürlük, demokrasi, barış” gibi değerlerle “Amerika’nın dönüşü” söylemi, “olumlu bir vaat” olarak görülmeli.
Trump kâbusundan sonra önemlidir.
...........
New York Times’taki makaleden satırlar bu bakış açısını doğruluyor.
“Lady Liberty o zamanlar ikiyüzlülüğü içeriyorsa da aynı zamanda dünya çapında yankılanan özgür ve eşit toplumlar özlemini de temsil ediyordu.”
...........
İkinci Özgürlük Heykeli Ellis Adası’nda sergilendikten sonra 14 Temmuz Fransız Devrimi’ni kutlamalar bağlamında Washington’a götürülecek.
Fransa Büyükelçiliği konutunun bahçesine monte edilecek.
10 yıl boyunca orada kalacak.
..........
Not: Dünkü yazımda yükselen pandemi dalgasında ikinci dalga yerine -sehven- üçüncü dalga yazısı yer aldı. Düzeltiyorum. Okuyuculardan özür diliyorum.
Özgürlük Heykeli 1885’te New York’a “kit halinde” geldi. Paris’ten gönderilen 200 kutuda bulunan 350 parça dövülmüş bakır halindeydi.
Bunlar Gustave Eiffel tarafından tasarlanan bir iç direk etrafında toplanarak monte edildi. Montajı 16 ay sürdü.
Açılışı 28 Ekim 1886’da yapıldı.
..........
Heykeli yapan Bartholdi, Alsas doğumluydu. Alsas, Fransa-Prusya savaşından sonra Almanya egemenliğine girmişti. Buna tepkili olan Bartholdi “özgürlük ve ulusların kendi kaderini tayin hakkına” inançlıydı.
Amerika Birleşik Devletleri’nin “dünyayı aydınlatan özgürlük meşalesi olacağı” kanısındaydı.
Heykel tasarımının ilhamı da bu inançtır.