NATO’nun ‘uzlaşı’ zirvesi

Brüksel’deki NATO Zirvesi, müttefiklerin bölünmüşlük görüntüsünü ortadan kaldırırken, uzlaşmayı ön plana çıkardı. Sonuç bildirgesinde Türkiye’ye özel atıfta bulunuldu

NATO’ya üye ülkelerin devlet ve hükümet başkanları, Brüksel’de bir araya gelerek, İttifak’ın 2030 yılına kadar izleyeceği yol haritası konusunda mutabakata vardı. Liderler, zirveye ilişkin sonuç bildirgesinde, Donald Trump döneminin mirası olan “bölünmüşlük görüntüsünün” son bulacağını belirtti. Washington anlaşmasının 5. maddesine olan taahhütlerini de yineleyen liderler, NATO’nun, transatlantik ilişkilerde Atlantik’in iki yakasındaki ülkeleri bir araya getiren yegane örgüt olduğunu vurguladı.

Sonuç bildirgesinde NATO’nun üyelerini her tür tehdide karşı korumaya hazır olduğuna vurgu yapılırken, İttifak’ın müttefiklerini nükleer, konvansiyonel ve füze savunma sistemleriyle korumaya devam edeceği kaydedildi.

İttifak’ın iklim değişikliğinden kaynaklanan güvenlik sorunlarının yanı sıra yeni teknolojik tehditler, siber saldırılar ve uzaydan gelebilecek tehlikelere karşı müttefiklerini koruma yönündeki kararlılığına değinilen bildiride, ayrıca, müttefikler arasında savunma teknolojisi konusunda işbirliğinin artırılmasına da vurgu yapıldı.

Bunun yanında, Türkiye’nin de uzun süredir dile getirdiği “harekatlara yönelik ortak fonlama” talebi de zirvede karşılık gördü. Liderler, İttifak’ın katılacağı harekat ve tatbikatlarda tüm müttefiklerin elini cebine atması konusunda görüş birliğine vardı.

Türkiye’ye özel atıf

Öte yandan liderler, sonuç bildirgesinde, NATO Deniz Güvenliği Mükemmeliyet Merkezi’nin Türkiye’nin ev sahipliğinde kurulmasının kararlaştırıldığını kaydetti. Bildirgede Türkiye’nin, Romanya, Polonya ABD ve İspanya’yla birlikte NATO Balistik Füze Savunma Sistemi’nin ortak finansmanını sağladığının da altı çizildi.

Türkiye’ye yönelik Suriye gibi üçüncü ülkelerden gelen tehditlere karşı güvenlik tedbirleri konusunda İttifak’ın katkılarının arttığı kaydedilirken, “Suriye’den Türkiye’yi vurabilecek veya tehdit edebilecek füze atışlarına karşı müteyakkız olmaya devam ediyoruz. Suriye’den balistik füze tehdidini izlemeye ve değerlendirmeye devam ediyoruz” denildi. Liderler, ayrıca, Türkiye’nin çok sayıda Suriyeli mülteciye ev sahipliği yaptığına vurgu yaparak, İttifak’ın güvenliği konusunda Ankara’nın önemli bir görev üstlendiğinin altını çizdi.

Rusya tehdidine vurgu

NATO’nun, Afganistan’a desteğini sürdürmeye yönelik iradesi bildirgede yer bulurken, Rusya’nın NATO üyesi ülkelere yönelik hasmane tavrı kınandı, Moskova’nın saldırgan tavrının Avrupa Atlantik coğrafyasını tehdit ettiğine dikkat çekildi. Liderler Rusya’dan gelen tehditlere hazırlıklı olacaklarını ve caydırıcılığın bu açıdan önemli olduğunu belirtti.

ABD ve müttefiklerini kaygılandıran bir diğer ülke de Çin oldu. İttifak, Çin Halk Cumhuriyeti’ni tehdit açısından henüz Rusya ile aynı “kefeye” koymasa da, Pekin yönetiminin küresel bir aktör olarak NATO üyesi ülkelerle rekabet içerisinde olduğu, zaman zaman da tehdit oluşturduğuna vurgu yaptı. Buna karşın Çin halk Cumhuriyeti’ni hasım veya düşman olarak tanımlamadı.

Liderlerin mutabık kaldığı bir diğer belgeyse NATO 2030. İttifak’ın etkinliğini pekiştirmek için hayata geçmesi gereken yapısal reformların yer aldığı belgede, NATO’nun uzay ve siber tehditlere karşı askeri imkan ve yeteneklerini geliştirmesi karara bağlandı.

Stoltenberg’in hedefinde Çin vardı

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, NATO Zirvesinde açıklamalarda bulundu. Konuşmasının önemli kısmını Çin’e ayıran Stoltenberg, “Siber uzayda Çin’i görüyoruz, Afrika’da Çin’i görüyoruz ama Çin aynı zamanda kendi kritik önemdeki altyapımıza da büyük yatırım yapıyor. Çin’in bizim değerlerimizi paylaşmadığını biliyoruz. Çin düşmanımız ya da rakibimiz değil” ifadelerini kullandı.

Stoltenberg, “Rusya ile ilişkilerimiz Soğuk Savaş’tan bu yana en düşük seviyesinde” derken, bu ülke ile diyalog çabalarını sürdüreceklerini ifade etti.

Konuşmasında Biden’ı öven Stoltenberg, “Biden’ın NATO’ya güçlü ve kişisel bağlılığını görmek harikaydı. NATO’yu çok iyi biliyor ve Kuzey Amerika ile Avrupa’nın NATO’da beraber çalışması fikrine inanıyor” dedi. Kabil havalimanıyla ilgili tartışmalara da değinen Genel Sekreter, “Kabil’de uluslararası bir havalimanını nasıl sürdürülebilir yapacağımız konusunda ABD ve Türkiye gibi bazı NATO ülkeleri de doğrudan diyalog içindeler. Bu hem NATO müttefikleri hem de tüm uluslararası camia için diplomatik mevcudiyet ve yardımların devamı bakımından önemli” dedi.

İklim değişikliği tehdidi

Müttefikler, iklim değişikliğinin NATO’nun güvenliğini tehdit eden unsurlar arasında yer aldığı konusunda görüş birliğine vardı. İklim değişikliğinden kaynaklanan ani insan göçü, doğal kaynakların azalması ve buna bağlı güvenlik kaygılarının giderilmesinin önemine vurgu yapan NATO liderleri, İttifak’ın geçmişte Aziz Sancar’ın da yer aldığı NATO Barış ve Güvenlik Bilim Programı’nın güncelleştirilmesini kararlaştırdı.

Pasifik ülkeleri açılımı

NATO’nun etki alanının Avrupa-Atlantik bölgesiyle sınırlı kalmayacağı sinyalini veren liderler, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Kore ve Japonya gibi Pasifik ülkeleriyle de ilişkilerini pekiştirme, kurumsallaştırma kararı aldı. Bu çerçevede İspanya’da yapılacak NATO Zirvesi’nde Pasifik ülkelerinin devlet ve hükümet başkanlarının katılımı da öngörülüyor. Pasifik ülkeleri, NATO tatbikatlarına partner ülke sıfatıyla katılmakla kalmayıp, siyasi istişarelere de katılacak.

Uzay Kuvvetleri...

NATO’nun Kara, Deniz, Hava, Özel Kuvvetler ve Siber Kuvvetleri’ne Uzay Kuvvetleri Komutanlığı da eklendi. Nitekim Fransa’nın Toulouse kenti, NATO Uzay Komutanlığı’na ev sahipliği yapıyor. Yeni Stratejik Konsept’te de uzayda bulunan uydu ve sair gereçlere yönelik tehditlere karşı hazırlıklı olunması, bunlara karşı koyabilmek için imkan ve yetenek geliştirilmesi kararlaştırıldı.

Aile fotoğrafı çekildi

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, zirveye katılan devlet ve hükümet başkanlarını resmi törenle karşıladı. Karşılama için Stoltenberg’in yanına gelirken maskesini çıkaran Erdoğan, Genel Sekreter ile dirsek temasıyla selamlaştı. Erdoğan, fotoğraf çekimi öncesinde ABD Başkanı Biden ile ayaküstü kısa bir sohbet yaparken,  kendilerine bir ara Stoltenberg de eşlik etti. Ardından NATO karargâhı avlusunda sosyal mesafe kurallarına uyularak aile fotoğrafı çektirildi ve alanda bulunan dijital kulede NATO’nun faaliyetlerine ilişkin video gösterimi yapıldı. Erdoğan, aile fotoğrafında ABD Başkanı Joe Biden ile İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın arasında yer aldı.