ABD’nin Avrupa’ya vesayet girişimi
ABD Başkanı Trump, Ukrayna-Rusya savaşını bitirmek için girişimlerini hızlandırdı. Putin’le görüşüp Ukrayna’yı yardıma boğan Avrupa’yı oyun dışı bırakan Trump, kıta liderlerinde rahatsızlık yarattı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna-Rusya savaşını sonlandırmak amacıyla açıkladığı ateşkes yol haritası, Avrupa’da geniş yankı uyandırdı. Avrupalı müttefikler, Trump’ın Avrupa ülkelerine haber vermeden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile 1.5 saatten fazla telefonda görüşmesi ve görüşmenin detaylarını basından öğrendikleri için bir hayli rahatsız.
Brüksel’de tepkiyle karşılanan bu durumun ardından Almanya, Fransa, İngiltere ve Avrupa Komisyonu, ortak bir bildiri yayımlayarak Ukrayna’ya desteklerini yineledi.
Ateşkes ve barışın ancak Ukrayna’nın da katıldığı bir süreçle mümkün olabileceğini vurgulayan Avrupalılar, Kiev yönetiminin müzakere masasına güçlü bir konumda oturtulması gerektiğine dikkat çekti. NATO Savunma Bakanları toplantısına katılan Avrupalı müttefikler, ABD’ye adeta bir “ültimatom” niteliğinde iki önemli uyarıda bulundu. Avrupa ülkeleri, müzakerelerde yer almamaları halinde, Brüksel’in Ukrayna-Rusya ateşkes anlaşmasının uygulanması için asker göndermeyeceğini vurguladı. Ayrıca Avrupa ve Ukraynalıların katılmadığı bir barış müzakeresinin de, hayata geçme ihtimalinin bulunmadığını belirttiler.
Afganistan hatası
Avrupa’nın Ukrayna konusunda önemli bir külfet paylaştığını hatırlatan müttefikler, Ukrayna’ya eğitim ve askeri teçhizat konusunda yapılan yardımların yaklaşık yüzde 60’ının Avrupa’dan geldiğini hatırlattı. Avrupalı müttefikler, ABD’nin Afganistan’dan hezimetle sonuçlanan geri çekilme operasyonunu hatırlatarak, Washington’un aynı hataları tekrarlamaması gerektiği konusunda uyarıda bulundu. Zira Brüksel’de ilk toplantısına katılan ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth’in, peşinen Ukrayna’nın NATO’ya üye olmayacağını açıklaması, İttifak’ın Kiev’e güvenlik garantisi vermeyeceğini söyleyip, ABD ile NATO’nun ateşkesi gözlemlemek için sahada yer almayacağını belirtmesi, gerek Washington gerekse de müttefiklerinin Rusya karşısındaki pazarlık gücünü ciddi anlamda zayıflattı.
Harcamalar artıyor
Öte yandan NATO Savunma Bakanları toplantısında ele alınan bir diğer önemli konu, savunma harcamalarıydı. Avrupalı müttefikler, prensipte savunma harcamalarını GSYH’nin en az yüzde 3’üne çıkarmayı kabul etti. Bu konu, Haziran ayında Hollanda’da düzenlenecek NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nde karara bağlanacak.
Ancak bu adımın sadece ABD’yi memnun etmek adına değil, aynı zamanda Rusya’nın, Ukrayna ile sağlanacak olası bir ateşkese rağmen Avrupa kıtasına yönelik tehditkâr tutumunda değişiklik olmayacağı öngörüsüyle atıldığı belirtiliyor.
Çok uluslu hava savunma girişimi
Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 15 NATO üyesi, hava güvenliğini ve savunmasını güçlendirmek amacıyla iki yeni çok uluslu hava savunma girişimi için imza attı. Buna göre 15 ülke, 150 metrenin altındaki “düşük seviyeli” hava tehditlerine karşı “daha etkili çözümler geliştirmeyi” taahhüt etti. İmzacı ülkeler arasında Türkiye’nin dışında Belçika, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, Letonya, Litvanya, Hollanda, Norveç, Portekiz, Romanya, İspanya ve İngiltere yer aldı.
Aynı 15 müttefike ek olarak Çekya, radarlar ve uydular gibi aktif hava gözetim kabiliyetleri tarafından tespit edilemeyen tehditleri belirlemek amacıyla çok uluslu girişim başlattı.
‘Suudi Arabistan’da görüşebiliriz...’
ABD Başkanı Donald Trump, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sona erdirilebilmesine yönelik Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın zamanda “muhtemelen” Suudi Arabistan’da görüşeceğini açıkladı, “karşılıklı ziyaretlerde bulunma planı yaptıklarını” belirtti. Tarihin “henüz belirlenmediğini” söyleyen ABD Başkanı, ilk görüşmenin “çok uzak olmayan bir gelecekte” düzenleneceğinin işaretini verdi, telefon görüşmelerini “sürdüreceğini” de sözlerine ekledi.
ABD Başkanı, Zelenskiy ile de yüz yüze görüşeceklerini kaydederken, Kremlin’den yapılan açıklamada, Putin ve Trump’ın bir araya gelme konusunda mutabık kaldığını, Rus liderin ABD Başkanı’nı Moskova’yı ziyaret etmesi için davet ettiğini söyledi. İki liderin telefon görüşmesine ilişkin Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’dan ise ilginç bir değerlendirme geldi. Lavrov, “iki terbiyeli, nazik insan arasındaki normal görüşmelere alışkın olmayan Batılı liderlerin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ABD Başkanı Donald Trump arasındaki görüşme karşısında afalladığını” söyledi.
Görüşmeler başladı
Öte yandan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, ülkesindeki maden kaynaklarıyla ilgili iş birliği için ABD tarafıyla görüşmeye başladıklarını bildirdi. Ukrayna Devlet Başkanlığı’nın açıklamasına göre, Zelenskiy ile Kiev’de temaslarda bulunan ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Ukrayna’nın sahip olduğu maden kaynakları hakkında görüştü. ABD Başkanı Trump, ABD’nin, yaptığı yardımlar karşılığında Ukrayna’dan değerli madenler alması gerektiğini gündeme getirmişti.
Hegseth, eşiyle katılan tek bakan
ABD’nin yeni Savunma Bakanı Pete Hegseth’in, beraberinde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile söyleşi yapan Amerikalı gazeteci Tucker Carlson’ı getirmesi, NATO Karargâhı’nda tartışmalara neden oldu. Hegseth’in, NATO Savunma Bakanları toplantısına eşiyle katılan tek bakan olması da şaşırttı.
