ÜLKEMİZDE pek rastlanmayan rüşvet ve yolsuzluklarla dünyanın başı dertte sevgili Milliyet okurları.
Şeker Bayramı hediyesi olarak Metin Toker'den bana kadar gelen Ekonomik Reform Today adlı dergiyi karıştırdığımda özellikle Amerikalıların yolsuzluk ve rüşvete karşı hassas olduklarının farkına vardım ve inanın gözlerim yaşardı.
Ekonomik çıkarları için tüm dünya ülkelerine ve siyasi partilerine milyar dolarlar aktaran, hatta Şili'de güherçile ve bakır yatakları için seçimle işbaşına gelmiş hükümeti deviren sayın Amerikan şirketleri şimdi uluslararası rüşvete ve yolsuzluğa karşı bir mücadele platformu oluşturma gayretindeler anladığım kadarı ile.
* * *
EH pazarımı daha sıkı rüşvet veren Uzakdoğulu ve Avrupalı şirketlere kaptırsaydım ben de "Noolacak bu rüşvetin sonu?" diye yaygara koparırdım elbet.
Ama zararın neresinden dönülürse kardır diyen Amerika bu konuda sıkı bir muhalefete geçmiş şu sıralar.
Dosyanın önsözünde "Rekabetler arttı, kar marjları azaldı. At bi sakal taleplerini karşılamak zor artık, hükümetler tedbir alsın" diye girmişler lafa amcamlar.
Bu soruyu Türkiye'ye uyarlasaydık gene şöyle bir soru sormamız gerekirdi.
Hangi hükümet?!.
* * *
HER evde beşer adet çalar saat bulunan ülkemizde bayramda kapıya dayanan davulcuya hala bahşiş adı altında rüşvet veriyorsak bu ülkede rüşveti ve yolsuzluğu önlemek kolay mı kardeşim?
Hayır sıkıysa vermeyin. Tozkoparan'da bir ara bahşiş vermeyelim muhabbeti çıkmıştı da davulcu Ramazan'dan sonra 20 gün daha davul çalmaya devam etmişti gecenin bir yarısı. Taa ki hak ettiğini düşündüğü bahşişi toplayana kadar...
* * *
1997 yılında 29 OECD ülkesi ve OECD'ye üye olmayan beş ülke "Yabancı kamu görevlilerinin rüşvet almasına engel olmaya yönelik" bir karara imza attılar.
IMF, Dünya Bankası gibi örgütlerin bu hassasiyeti aslında kamuoyunun taleplerinin çok gerisinde kalmıştı diyor rapor.
Halkın rüşvete karşı hoşgörüsüzlüğü çok sayıda görevlinin görevden alınmasına yol açmıştı zaten.
Bizde de İSKİ'ci Ergun Bey ve ondan daha İSKİ'ci Mercümek Bey yolsuzlukları nedeni ile aylarca hapis yatmış, hatta iki ay önce Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir hükümet (Mesut Bey, Korkmaz Bey, Korkmaz Çakar Bey, Karaoğlan Bey hükümeti) yolsuzluğa bulaştığı için düşürülmüştü.
Fakat bunların yetersiz olduğunu söylüyor göstergeler.
* * *
RAPORA göre uluslararası rüşvetin ve yolsuzluğun 1 numaralı kaynağı yasalar.
Belirsiz yasalar bürokrata daha çok takdir hakkı veriyor.
Ve takdir hakkını eline geçiren bürokratın ülkesine yatırım için gelen bir şirkete "Bugün git yarın gel" veya "Ver bir çorba parası da yapayım işini" deme hakkını doğuruyor.
Mücadele edilmesi gereken temel sorun bu.
Rüşvetle ilgili yasaların daha sert olması ve bu tür suçluların iadesi anlaşmaları da alınması istenen önlemler arasında.
Gerçi her ülkede yolsuzluğu önleyen yasalar var ama bunların uygulanmadığını söylüyor OECD yetkilileri. Eğer 1999'da anlaşmalar tamamlanırsa artık "verdimse verdim" diyemeyecek yetkili ağızlar.
Recai Kutan'ın adamları kutamayacaklar rahatlıkla...
Halil Bezmen bezdirilecek gezdirilmek yerine...
Yeniköy yalılarında daha bir panik hakim olacak.
(Bu arada ülkelerden yolsuzluklarla ilgili anlaşmalara imza atmasını isteyen ve önayak olan Amerika'nın Türkiye'den yolsuzluk yaptığı için kaçanlara neden kucak açtığı da ayrı bir merak hatta yazı konusu)
OECD'nin rüşvetle mücadele konvensiyonu bu tür önlemleri istemekte ama konvensiyonun atladığı en önemli maddesi "Siyasi partilere veya adaylara yapılan yardımlar"... Bu konuda henüz tık yok. Hatta tık tık yok...
OECD konvensiyonu 1999'da siyasi partilere, parti görevlilerine veya adaylarına uygunsuz olarak yapılan ödemelerle ilgili bağlayıcı bir karar alma hazırlığındaymış.
Aman sayın siyasilerimiz önümüz seçim, elinizi çabuk tutun.
Bal tutan parmağınızı iyi yalayın efendiler...
Önümüzdeki dönem işiniz zor...
Yarın: Komşilarda durum nasıl... Bulgaristan, Azerbaycan ve Ukrayna örnekleri...
Yazara E-Posta: g.mujde@milliyet.com.tr