Genelkurmay Başkanı ve üç kuvvet komutanının istifalarından sonra başlayan Yüksek Askeri Şûra toplantısının ilk gününde de alışılmadık gelişmeler yaşandı.
Başbakan Tayyip Erdoğan’ın, Şûra’ya başkanlık ettiği dünkü toplantı kısa sürdü. Yaklaşık 1 saat süren toplantıya ara verildi. Başbakan Tayyip Erdoğan ile Genelkurmay Başkan Vekili ve Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Necdet Özel Başbakanlık Konutu’nda 2 saate yaklaşan bir görüşme yaptı. Bu görüşme sırasında Başbakanlık Müsteşarı Efkan Ala da Konut’a geldi. YAŞ öğleden sonra toplanmadı. Başbakan Erdoğan Başbakanlık’ta, Org. Özel de karargâhta çalışmalarını sürdürdüler.
Başbakan, Genelkurmay Başkan Vekili ve Başbakanlık Müsteşarı’nın buluşması, komutan atamaları için gerekli olan kararnamelerin hazırlık çalışması olarak değerlendirildi.
Ancak kararnameler YAŞ’ın son günü Cumhurbaşkanı’nın onayından sonra açıklandığı için kimlerin komutanlıklara atandığı konusu yine tahminlerle sınırlı kaldı.
Tutuklu generaller
Genelkurmay Başkanı Işık Koşaner ve üç kuvvet komutanının istifasına kadar uzanan süreçte tutuklu generaller konusunun önemli bir etki olduğu biliniyor. Bunu Koşaner veda mesajında da duyurdu. İstifa kararlarının bir birikim sonucu olduğunu ve tutuklu generallerin arasında terfi sırası gelmiş olanların bulunmasının da birikimi taşırdığı yaygın bir kanı.
Terfi ve uzatma
YAŞ’ın önemli konularından birinin terfi sırası gelmiş 14 tutuklu generalin durumu olduğu biliniyor.
Geçen yıl yapılan YAŞ toplantılarında da haklarında yakalama kararı çıkarılan generallerin durumu tartışma ve gerginlik konusu olmuştu. Sonuçta bu generallerden üçü YAŞ’ın asker üyeleri terfi ettirilmiş ancak hükümet bu kararı kararnameye dönüştürmemişti. Bu generaller bugün tutuklu ve açığa alınmış durumdalar. Bu konumları itibariyle dosyaların bu yılki YAŞ’a girmesi gerekmiyor.
Ancak diğer 14 generalle ilgili durum biraz farklı. Bu 14 generalden 11’i geçen yıl sonradan kaldırılan yakalama kararına konu olmuş, sonraki aşamalarda ise tutuklanmışlardı. Bu 11 generalin tutuklanmadan önce geçen yılki YAŞ toplantısında değerlendirildiği ve rütbelerinde bekleme süresinin bir yıl uzatıldığı bu YAŞ toplantısı öncesinde anlaşıldı. Diğer üç general ise rütbelerinde bekleme süresi bu yıl dolduğu için ilk kez YAŞ’ta değerlendirileceklerdi.
Terfi yok
Tutuklu generallerin terfi edip etmeyeceklerine ilişkin tartışma anlamsız. Tutuklu subayların terfi etmeleri yasaya göre mümkün değil. Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’nun 65. maddesinin 3. bendi şu hükmü taşıyor: “Tutuklu bulunan ya da tahliye edilmekle beraber kovuşturma veya duruşması devam etmekte veya hakkında verilen hüküm henüz kesinleşmemiş bulunanların,.... Terfileri ve kademe ilerlemeleri yapılamaz.”
Uzatma mümkün
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün, tutuklu olmasalar bile dava veya soruşturma kapsamına giren isimlerin terfilerine karşı olduğunu geçen yılki tutumundan da biliyoruz. Tutuklu olanların yasa gereği, olmayan ve davalarla ilişkilendirilenlerin de Cumhurbaşkanı Gül’ün ilke kararı nedeniyle terfi etmeleri söz konusu değil.
Bu durumda tutuklu generaller arasında rütbe bekleme süresini doldurmuş olanlar için iki seçenek söz konusu; aynı rütbede görev sürelerinin uzatılması veya emekli edilmeleri.
Bu halde 11’i bir yıl uzatmalı, 3’ü bekleme süresini yeni doldurmuş 14 generalin emekli edilmeyip görev sürelerinin uzatılması nasıl mümkün olabilir. Böyle bir karara yasal dayanak oluşturacak olan hüküm de tartışmalı. Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’nda general rütbesindeki subayların tutukluluk halleriyle ilgili açık ve özel bir düzenleme yok.
Ancak, söz konusu kanuna 24.4.2008 tarih ve 5758 sayılı Kanun’un 4. maddesiyle eklenen 65/I fıkrasında şu hüküm var:
“Soruşturma veya kovuşturmasının devamı nedeniyle terfi edemeyen subay ve astsubaylardan; açığa çıkarılan, tutuklanan ya da açıkları kaldırılanlar veya tahliye edilenler hakkında davaları neticeleninceye kadar; bu kanunun 32. maddesinin (b) bendinde yer alan en çok rütbe bekleme süreleri ile 8.6.1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun 40. maddesinde belirtilen rütbe karşılığı yaş hadleri uygulanmaz. Bunların Silahlı Kuvvetlerde kalabileceği azami süre emsali neşetlilerin Silahı Kuvvetler’deki görev süresi kadardır.”
Bu hükmün tutuklu generallerden rütbe bekleme süresi dolmuş veya bir yıl uzatma almış olanların durumuna ne kadar uygun olduğu konusunda tartışma yaşanıyor. Bu maddenin uygulanmasıyla ilgili teknik zorluklar da var. Örneğin, “emsal”in nasıl belirleneceği konusunda da görüş birliği yok. Harp Okulu’ndan mezuniyet mi esas alınacak, yoksa ileriki aşamalardan biri mi emsal kabul edilecek, bu konuda da bir netlik bulunmuyor. Bu hükmün bir ara formül üretiminde dayanak oluşturması tümüyle ihtimal dışı değil. Bu halde durumlarına göre bazı generallerin görev sürelerinin uzatılması, bazılarının emekli edilmesi gibi sonuçlar doğabilir.
Hükümet de TSK da böyle bir durumla ilk kez karşılaştıkları için iki kurumun hukukçuları da detaylı çalışmalar yaptılar.
