Prof. Dr. Özcan Köknel
Evrim, bir canlının yaratılışını, başka canlılardan farkını belirleyen olaylar dizisidir. Canlıların farklılaşması, ayrışması yaşam boyu süren değişim ve dönüşüm sürecinde gerçekleşir...
Lise son sınıf biyoloji dersinde yer alan “Hayatın Başlangıcı ve Evrimi Ünitesi” müfredattan çıkarıldı.
Evrim: Canlının yaşam içinde birdenbire olmayan, kesintisiz, niteliksel ve niceliksel gelişim sürecidir. Evrim, bir canlının yaratılışını, başka canlılardan farkını belirleyen olaylar dizisidir. Canlıların farklılaşması, ayrışması yaşam boyu süren değişim ve dönüşüm sürecinde gerçekleşir.
İnsanlık tarihi boyunca, Şamanizm, Brahma, Zerdüşt, Buda, Konfüçyüs gibi felsefe kuramları olayların nedenlerini araştırmadan soyut düşünce yaklaşımıyla kuramlar oluşturmuştur. Günümüzde de felsefe bu yaklaşımı sürdürerek bilimsel varsayımlar oluşturur.
Bulgular aktarıldı
Semavi dinler, doğanın ve canlının, insanın yaratılışını, yok oluşunu, ölümünü, ölümden sonraki durumunu, bu süreç içindeki değişimini, dönüşümünü inanç sistemi içinde kendine özgü ilkeler, kurallar doğrultusunda açıklar.
Tales, Anaksimandros, Anaksimenes ile başlayan bilimsel yaklaşım, felsefeden kaynaklanan soyut yaklaşımı, somut olarak anlamak, açıklamak, bilmek amacıyla, yaratılışın, değişimin, dönüşümün nedenlerini araştırmıştır. Bulguları yaşama aktarmıştır. Evrim, bu yönelişin bilimsel kuramlarından biridir.
Evrim kuramı (teorisi) Charles Robert Darwin, (1805-1899) tarafından geliştirilmiştir. 1840-1843 yılları arasında Beagle gemisiyle yaptığı yolculuk süresinde gözlemlerini, araştırmalarını “Zoolojik Bulgular” olarak değerlendirmiştir. Bunları “Beagle Gemisiyle Yolculuk Zoolojisi” kitabında toplamıştır. 1859 yılında “Türlerin Kökeni” (On The Origine of Species) adlı kitabını yayınlamıştır. Kitabında özellikle canlıların, bilimsel ve dinsel durumunu açıklamış, çelişkiler üzerinde durmuştur. 1851 yılından 1885 yılına kadar yayınladığı bütün kitaplarında görüşlerini anlatmış, “Darwinciliği” yaymış, bilim çevrelerine kabul ettirmiştir.
Doğal ayıklama
Darwin’e göre, canlı varlıklar aynı kökten gelir. Doğal ortamdan kaynaklanan dış etkenlerle evrim geçirir. “Aynı türden gelenler değişir, dönüşür. Yalından gelişmişe doğru evrilir”. Bu “Doğal Ayıklama” sürecidir ( Natural Selection). “Doğal Ayıklama” yı göstermek ve savunmak amacıyla “Yapay Ayıklama” (Artificial Selection) örnekleri vermiştir. “Yapay Ayıklama” da iyi gelişmiş türler oluşturmak için belli bir türün en belirgin gelişmiş özelliklerini taşıyan çiftler seçilir. Bu durum kuşaklar boyu sürer. Çok gelişmiş canlı türleri oluşur. Doğal ortama uyum sağlayan canlılar sağlıklı yaşar. Uyum sağlamayan çalılar elenir, yok olur.
‘Dönüşüm kalıcı değil’
Evrimin kaynağı, yaşamı sürdürmeye, gelişmeye yönelik itici güçtür. Bu gücü olanlar canlı kalır, gelişir. Türünü, soyunu kuşaklar boyu korur. Bu özellikler soya çekimle yeni kuşaklara aktarılır. Darwin’in görüşleri, yorumları zamanla toplumsal ruhbilimi, ruhbilimi etkilemiş doğal ve toplumsal evrene uyum için ruhsal, toplumsal evrim vurgulanmıştır.
Darwin, canlıların biyolojik verimi kuramını rastgele değişim, dönüşüm, doğal ayıklanma, türlerin ayrışması olarak üç temel nedenle açıklamıştır. Rastgele değişim, dönüşüm kalıcı değildir. Doğal ayıklanma ve ayrışma, tek hücreli canlıdan bütün canlıların oluşmasını açıklar.
Türlerin ayrışması
Türlerin ayrışması, canlı hücre gruplarının yaşamını sürdürmek için birleşmesi, öteki canlılardan ayrılmasıdır.
1866 yılında Gregor Mendel, bezeleyeler üzerinde yaptığı araştırmalarda Evrim kuramını doğruladı. Bilimsel genetiğin ilk adımlarını attı. Bunu evrim kuramını destekleyen diğer araştırmalar izlemiştir.
O günden günümüze kadar Evrim Kuramını destekleyen yüzlerce araştırma olmuştur. Evrim kuramını bilmeden çağdaş biyoloji, biyoteknoloji,, genetik mühendisliği, genetiği değiştirilmiş organizmalar, aşılar, ilaçlar, antibiyotikler, hücre, doku, organ araştırmaları, zararlı genlerden kurtulmak evrimin değişim, dönüşüm süreciyle gerçekleşiyor.
Papalık destekledi
Günümüzde Evrim kuramı bireysel ve toplumsal olayların da açıklanmasında geçerlidir. 1990 lı yıllarda ABD’ de evrim kuramıyla ilgili tartışmalara Vatikan’ın gözlem evi başı vaiz George Coyne de katıldı. Canlıların “Üstün Aklın Ürünü” olduğunu ortaya attı. “Akıllı Tasarım Projesi” ile canlıların bir bütün olarak yaratıldığını ve bu doğrultuda geliştiğini ileri sürdü. Bu görüş uzun süre Vatikan’ da papalık tarafından desteklenmiştir.
1996 yılında Papa II. Jean Paul Evrim kuramının çağdaş bilimin ürünü olduğunu vurgulayarak onayladı.
Günümüzde Evrim, canlının, insanın bedensel, ruhsal, toplumsal değişimini, dönüşümünü bilimsel olarak açıklayan, yorumlayan önemli bir kaynaktır.
Prof. Dr. Özcan Köknel
1954 yılında İ.Ü. Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniğine asistan olarak girmiş, 1995 yılına kadar uzman, doçent, profesör, yönetici olarak çalışmıştır. 1995 yılında emekli olmuş; 2002-2008 yılları arasında Ticaret Üniversitesi’nde ders vermiştir. Bilimsel çalışma, araştırma ve yayınları gençlik sorunları, ruh sağlığı, ilaç tedavisi, alkol ve madde bağımlılığı alanlarında yoğunlaşmıştır. Yabancı dergilerde 50, yerli dergilerde 200’den fazla yayını vardır. 2 uluslararası, 5 ulusal bilimsel derneğinin üyesidir. 4 ödül kazanmıştır.