Doç. Dr. Hüseyin Yılmaz
Kredi faiz oranlarının yüksek oluşu son yıllarda ülkemizde tartışılan önemli konulardan birisidir. Çünkü banka kredileri için ödenen faiz giderleri işletmeler ve bireysel kredi kullananlar açısından önemli bir maliyet unsurudur. Konunun sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesi kanımızca iki boyutlu düşünmeyi gerektirir.
Birinci boyut, kredi sağlayan finansal kurumların yaşamlarını sürdürebilmeleri sorunudur. Çünkü finansal kurumlar ayakta kalamazlarsa zaten işletmelerin ve bireysel kredi kullanıcılarının krediden yararlanarak finanse edilebilmeleri olanaksızdır.
Kredi faizlerinden elde edilen gelirler mevduat bankalarının faaliyetlerini yürütebilmesi açısından vazgeçilmez nitelikte bir gelir unsurudur. Mevduat bankalarının esas faaliyeti mevduat toplayarak ihtiyacı olan bireysel ve kurumsal müşterilere kredi sağlamaktır.
Kâr payı ödemeleri
Bankalar, böylece bir yandan küçük-büyük tüm tasarruf sahiplerinin tasarruflarını yatırıma dönüştürmelerine yardımcı olurken diğer yandan tüketici ve işletmelerin tüketim, yatırım ve işletmecilik faaliyetlerinin finansmanına yardımcı olmaktadır. Doğaldır ki bankaların faaliyetleri sonucu kâr elde etmeleri gerekmektedir. Bankalar elde ettikleri kardan yasal yükümlülüklerini ödedikten sonra kalan kısmı ortaklarına kâr payı ödemesi ve yatırımlarının finansmanı amacıyla kullanırlar.
İkinci boyut is piyasa boyutudur. Serbest piyasa ekonomilerinde kredi maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla tercih edilmesi gereken yöntem faiz oranlarının yükselmesini ve düşmesini etkileyen faktörlerin belirlenerek bu faktörler üzerinde çalışmaktır.
Kredi faiz oranları kredi arz talep dengesinden, enflasyon oranından ve devletin uyguladığı para politikasından etkilenmektedir. Kredi talebindeki artış faiz oranlarını artırır. Kredi talebindeki azalış faiz oranlarını düşürür. Kredi arzı artışı kredi kullananlara sağlanabilecek finansman kaynağı miktarındaki artıştır. Kredi arzı artarsa faiz oranları düşer. Kredilerin geri dönüşünün gecikmesi durumunda mevcut kredi hacmi azalır. Bu, arz talep dengesi nedeniyle faiz oranlarının yükselmesine neden olur. Dolayısıyla kredi kartı borcunu ödemeyenler de faiz oranlarının artmasına neden olmaktadır.
Ülkemizde kredi faiz oranlarının yüksek olmasının en önemli nedeni enflasyon oranının yüksek olmasıdır. Enflasyon oranının düşürülmesi için gerekli politikalar uygulandığında kredi faiz oranları da belirli düzeyde düşürülmüş olacaktır.
Bütünleşik bir çaba
2015 ve 2016 yıllarında T.C. Merkez Bankası tarafından uygulanan negatif reel borçlanma faiz oranları devletin düşük kredi faiz oranı politikasını destekler niteliktedir. Gerçekleşen reel kredi ve reel mevduat faiz oranı farkları son zamanlarda ülkemizin üst yönetimi tarafından yapılan faiz oranlarının yüksek olması konusundaki eleştirileri haklı çıkarır niteliktedir. Ancak son beş yılda herhangi bir negatif “reel kredi-reel mevduat faizi” söz konusu olmamıştır.
Kredi faiz oranlarının düşürülmesi enflasyon oranının düşürülmesi çabaları dışında ülke riskinin azaltılması ve ülkemizin kredi derecesinin yükseltilmesini de gerektirmektedir. Ülkemizde demokrasinin, insan haklarının, hukukun üstünlüğünün ve serbest piyasa ekonomisinin geliştirilmesi, barışın, huzurun ve vatandaşların ve yabancıların ülkemize güveninin artırılması faiz oranlarının düşürülmesine katkıda bulunacaktır. Ayrıca, yabancı sermaye girişinin ve ihracatın artırılması ve ülkemizden yurt dışına sermaye kaçışının azalması ülkemizde sermaye artışı oluşturarak kredi faiz oranlarının düşmesine katkıda bulunacaktır.
Sonuç olarak ülkemizde kredi faiz oranlarının düşürülmesi amacıyla yukarıda söz edilen sorunları içeren bütünleşik bir çaba harcanması gerektiği kanısındayız.
Doç. Dr. Hüseyin Yılmaz
1964 Kütahya doğumlu. 1985’te Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Aynı bölümde yüksek lisans eğimini 1987’de tamamladı. Dumlupınar Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olarak göreve başladı. Ardından ABD’ye gitti ve Baldwin Wallace College İşletme bölümünde ikinci masterini 1996’da tamamladı. 1997’de araştırma görevlisi olarak devam ettiği Dokuz Eylül Üniversitesi’nde 2002’de doktorasını tamamladı.
Yardımcı Doç. Dr. olarak göreve başladığı Dumlupınar Üniversitesi’nde 5 yıl görev yaptıktan sonra Bilecik Üniversitesi’ne geçti. Doç. Dr. Hüseyin Yılmaz halen Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi (BŞEÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde Finans dersleri vermektedir.