Koronavirüsle mücadele topyekûn savaştır
1. TÜRKİYE VE DÜNYADA KORONAVİRÜS SALGINI
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın dün akşam (29 Haziran 2020) 20.03’te yaptığı açıklamaya göre; son 24 saatte Türkiye’de koronavirüsten ölenlerin sayısı 18 yeni vefatla 5.115’e, hasta sayısı 1.374 yeni tanı ile 198.613’e yükseldi; hastanede tedavi edilip taburcu edilenlerin sayısı, iyileşen 1.214 hasta ile 171.809’a ulaştı. Toplam rakamlar, Türkiye’de koronavirüsün ilk kez ortaya çıktığı 11 Mart 2020’den bu yana geçen üç buçuk ay içinde bu nedenle can kaybını, hastalanan ve tedavi edilip iyileşen insan sayılarını gösteriyor.
Dünyada ilk kez altı ay önce 23 Aralık 2019’da Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüs, kısa zamanda beş kıtada bütün ülkelere yayılan bir pandemi (küresel salgın) hâline geldi. CNN’de Johns Hopkins Üniversitesi kaynak gösterilerek yayınlanan “Coronavirus Pandemic” (Küresel Salgın Koronavirüs) rakamları, dün (29 Haziran 2020) öğleden sonra 7.15 PM GMT (TSİ 22.15) (1) itibariyle şöyle idi: Dünyada toplam vakalar 10.199.798, ölümler 502.947; ABD’de toplam vakalar 2.564.163, ölümler 125.928.
Bu rakamlar, resmî kayıtlara geçen sayılar. Onlara yansımayanlarla birlikte gerçek hastalık ve ölüm rakamlarının daha yüksek olduğu söyleniyor. Yeni tip koronavirüs salgını, dünya ve Türkiye genelinde yayılmaya devam ediyor. Ne zaman ve nasıl duracağı bilinmiyor. Henüz deneme aşamasında olan aşı ve ilâç çalışmalarının 2021’den önce sonuçlanması beklenmiyor.
2. KORONAVİRÜSLE MÜCADELEDE BİREYSEL KORUNMA ÖNLEMLERİ
Fakat aşı ve ilâç olmadan da bugün herkesin kolayca yapabileceği üç basit işlem, koronavirüsün yayılmasını önleyebilmektedir. Kısaca “temizlik, maske ve sosyal mesafe” olarak özetlenen bu üç önlem, defalarca Sağlık Bakanı, hatta Cumhurbaşkanı tarafından televizyon konuşmalarıyla anlatıldı. Bu önlemleri uygulayan birçok insan, başka insanların da bulunduğu ortamlarda maske takmayı ihmal etmiyor.
Herkesin aynı uygulamayı yapmasını sağlamak için Umumî Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. maddesi uyarınca maske takmayanlara 900 TL idarî para cezası verileceği açıklandı. Bu açıklamadan sonra tuhaf, hatta komik bir durum ortaya çıktı: Kimi insanlar, idarî para cezasına aldırış etmeksizin maskesiz dolaşmaya devam ederken; kimi insanlar, maskeyi ağız ve burunlarını kapatacak şekilde takmaktansa boynuna takıyor, elinde taşıyor ya da cebinde olduğunu söylüyor; böylece maske takma zorunluğunu kendine göre bir maske gösterme, yanında bulundurma işlemine dönüştürüyor.
Bu insanlar, yalnız kendilerini koronavirüsten korumakla kalmayacak, potan-siyel bir koronavirüs taşıyıcısı olarak başkalarına bulaştırmalarını da önleyecek bir işlemi yapmaktan kaçınıyorlar. Öyle anlaşılıyor ki, bu insanlar ne kendilerinin, ne başkalarının sağlıklarını korumayı önemsemeyen, bunu ciddiye almayan bir sorumsuzluk içindedirler.
3. CEZAÎ YAPTIRIMLAR
Böyle bir davranış sergileyen kimselere verilecek idarî para cezasını Umumî Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. maddesindeki üst sınır olan 1.000 TL olarak uygulamakta, yetmezse o maddedeki 250-1.000 TL tutarındaki alt ve üst sınırları yasa değişikliğiyle 1.000-3.000 TL olarak yükseltmekte yarar vardır. Verilecek para cezası, koronavirüsle mücadele için alınması gereken önlemleri uygulamayanlar üzerinde caydırıcı etki yapacak bir yaptırım olmalıdır.
Daha caydırıcı bir yaptırım olarak, koşulları varsa Türk Ceza Kanunu’nun “Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma” hakkında “iki aydan bir yıla kadar hapis cezası” öngören 195. maddesi uygulanabilir.
Bunlar, koronavirüsle mücadelenin cezaî yönü.
4. TOPYEKÛN SAVAŞ
Asıl mücadele, bu süreçte doktorların ve sağlık elemanlarının büyük bir özveriyle yürüttükleri tıbbî kontrol ve tedaviler yanında, halkımızın koronavirüs ve insan sağlığı için yarattığı ölümcül tehlike ile buna karşı uygulanması gereken koruma önlemleri hakkında uzmanlarca aydınlatılmasıyla verilmektedir. Bu konuda her olanağın kullanılması gerekir.
Bu arada koronavirüsün özellikle 65 ve üstü yaşlardaki insanları tehdit ettiğinin vurgulanması, kimi gençlerde kendilerinin bundan etkilenmeyeceği zannını uyandırmış görünüyor. Uzmanlarca bu hatalı düşüncenin düzeltilmesi için koronavirüsün herkesi tehdit ettiği anlatılmalı, her yaştan bütün insanlarımız bu konuda bilinçlendirilmelidir.
Koronavirüse karşı mücadele, yaşlısıyla, genciyle, kadınıyla, erkeğiyle tek tek hepimizi ilgilendiren, hepimizin koruma önlemlerini mutlaka uygulamasını gerektiren, bu anlamda hiç birimizin dışında kalamayacağı bir topyekûn savaştır. Bu savaş, ancak tek tek herkesin katılmasıyla kazanılabilir.
5. KÜRESEL ÖLÇEKTE ETKİLİ MÜCADELE
Koronovirüs, beş kıtada bütün ülkelere yayılan bir küresel salgındır. Yalnız kendi ülkemizde vereceğimiz mücadeleyi kazanmamız yeterli olmayabilir. Çünkü çağımızda ülkeler arası ilişkilerin yoğunluğu, başlangıçta Çin’den dünyaya yayılmasında olduğu gibi koronavirüs salgınının devam ettiği bir ülkeden yeniden başka ülkelere, bu arada bize de sıçramasına neden olabilir.
O nedenle küresel ölçekte etkili mücadele için uluslararası işbirliği şarttır. Türkiye, koronavirüs ve bulaşıcı diğer salgın hastalıklarla mücadelede uluslararası işbirliğini öngören bir antlaşma imzalanması için uluslararası bir konferansın toplanması amacıyla Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler’de gerekli girişimlerde bulunmalı, bu konuda öncülük yapmalıdır.
(1) Kısaltmalar: PM: Post Meridiem (Öğleden Sonra); GMT: Greenwich Mean Time (Türkçe okunuşuyla Grinviç Ortalama Zamanı); TSİ: Türkiye Saati İle.