“Cleveland Clinic” Kardiyovasküler Hastalıklar Bölüm Başkanı Dr. Steven Nissen, düşük yağlı diyetin koroner damar hastalığını tersine çevireceği görüşüne karşı. Ona göre, kaçınılması gereken yağ çeşidi hidrojenize bitkisel yağlar. Dr Nissen’e göre kalp damar hastalıklarını azaltan tek diyet Akdeniz diyeti. Bilindiği üzere Akdeniz diyeti, fazla miktarda sebze, meyve, kabuklu kuru yemişler, baklagiller ve kepekli tahıllar; fazla miktarda zeytinyağı, fakat az miktarda doymuş yağ; haftada en az iki kez balık; az-orta miktarda sütlü ürünler; az miktarda kırmızı et, kümes hayvanları eti ve yumurta (haftada dört tane); yemek sırasında az miktarda (bir kadeh) alkol (özellikle şarap) tüketimi ile karakterize.
Dr. Nissen’in kalp damar hastalıklarını önlemek için Akdeniz diyetini önermesi doymuş yağlı gıdaların (kırmızı et, tereyağı gibi) kısıtlanması gerektiğine işaret ediyor.
Sağlıklı gıdalar
Chicago, Rush Üniversitesi Tıp Fakültesi diyetisyenleri tarafından geliştirilen MIND diyeti Akdeniz diyetinin bir versiyonu. Bu diyet 10’u beyin için sağlıklı gıda olmak üzere 15 ürün içeriyor. Beyin için sağlıklı gıdalar, (1)yeşil yapraklı sebzeler, (2) diğer sebzeler, (3) kabuklu kuru yemişler, (4) çilek-yaban mersini gibi meyveler, (5) baklagiller, (6) kepekli tahıllar, (7) balık, (8) kümes hayvanları eti, (9) zeytinyağı ve (10) şarap. 5 sağlıksız gıda grubu ise, (1) kırmızı et, (2) tereyağı-margarin, (3) peynir, (4) hamur işleri-tatlılar, (5) kızartmalar veya “fast food”. MIND diyetinde sağlıklı gıdaların daha çok, sağlıksız gıdaların daha az tüketilmesi öneriliyor. Bu diyeti sıkı şekilde uygulayanlarda Alzheimer hastalığı gelişme riskinin % 53 oranında azaldığı saptanıyor.
Komitenin şifresi:
Amerikan “Dietary Guidelines Advisory Committee”nin “kolesterolün fazla tüketimi endişe edilecek bir durum değildir” yorumu ne anlama geliyor? Aynı komitenin 5 yıl önceki 2010 raporunda belirttiği “kolesterol günlük 300 mg.’dan fazla tüketilmemelidir” önerisini ortadan kaldırıyor.
Yıllarca kişilere günlük kolesterol miktarı 300 mg.’ı geçmeyen diyet önerildi. Tereyağı/katı yağlar yerine sıvı yağlar, kırmızı et yerine balık ve beyaz tavuk eti tavsiye edildi, yumurta haftada bir tane ile sınırlandırıldı. Son yıllardaki çalışmalarla bu bilgiler değişti. Kolesterollü gıdalar yenebilir. Ama yukarda kaydedildiği gibi kimler, ne kadar? “Dietary Guidelines Advisory Committee”nin yüksek kolesterollü gıdalar (kırmızı et, tereyağ, yumurta vs.) için yenmesini önerdiği miktar “aşırı derecede olmayan, ölçülü, makul” miktar. İddia edildiği veya sanıldığı gibi, çok miktarda, bol bol, istediğiniz kadar değil. Komite Amerikalılara ılımlı, makul ölçülerde bu gıdaları tüketin tavsiyesinde bulunuyor. Komitenin yüksek LDL seviyesinin damar sertliği ve kalp krizi ile felce neden olduğu ispatlanmış bilgisine bir itirazı yok.
Peki biz ne yapalım? Akdeniz’e kıyısı olmayan, okyanus ötesi Amerika’dan bile Akdeniz diyeti önerildiğine göre, bir Akdeniz ülkesinde yaşayan bizler, tanıdık-bildik Akdeniz diyeti uygulayalım. Başka diyet aramaya, aşırılığa kaçmaya gerek yok. Akdeniz diyeti hayat boyu uygulanacak ve faydalanacak, dünyada en sağlıklı diyet. Taze meyve, sebze ve işlenmemiş gıdaları sunan kişiyi sıkmayacak ve uygulamaktan zevk alacağı bir diyet. Kolesterol ve yağdan fakir, omega 3’ten ve anti-oksidanlardan zengin bir beslenme şekli.
Son yıllarda Akdeniz diyetinin bazı kanser türlerinin riskini ve bütün nedenlerden ölüm oranını azalttığı, Alzheimer hastalığını önlediğine dair yayınlar var. Büyük çaplı PREDIMED çalışması Akdeniz diyetinin kalp krizini ve felci %30 oranında azalttığını gösterdi. Çalışmanın ikinci sonuçları diyetin kan damarlarını açtığını, kan lipidlerini düşürdüğünü ve damarlardaki tıkanıklık miktarını azalttığını ortaya koydu. Yeni bir çalışmaya göre Akdeniz diyeti yaşlanmayı yavaşlatıyor, diğer bir çalışmaya göre de yaşlanmaya bağlı beyin küçülmesini önlüyor.
Son söz:
Eğer yaşınız 50’den küçükse, hipertansiyon, obesite, diyabet, kolesterol yüksekliği gibi sağlık sorunlarınız yoksa yüksek kolesterollü gıdaları aşırı derecede olmayan, ölçülü miktarda yiyebilirsiniz. Fakat yaşınız 50’den büyükse, hipertansiyon, obesite, diyabet, kolesterol yüksekliği, damar sertliği gibi sağlık sorunlarınız varsa veya sağlıklı beslenmek, sağlıklı yaşamak ve yaşlanmak istiyorsanız Akdeniz diyeti uygulamalısınız.
PROF. DR. KAYNAK SELEKLER KİMDİR
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni (1967) bitirdi. Türk Nöroloji Derneği’nin bir numaralı kurucu üyesidir. 1993-1999 yılları arası kesintisiz Türk Nöroloji Derneği Başkanlığı’nı yürüttü. 1997’de İstanbul’da kurulan Alzheimer Derneği’nin kurucu üyesi. 2000’de faaliyete geçen Alzheimer Derneği Ankara Şubesi’nin kuruluşunda yer aldı. 2001-2010 yıllarında Alzheimer Derneği Ankara Şubesi’nin başkanlık görevini sürdürdü. 1968 yılından itibaren Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı’nda görev yaptı ve 2007-2010 yıllarında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı başkanlık görevini üstlendi. ’Alzheimer Orta Yaşta Başlar’ adlı kitabı Şubat 2012’de yayımlandı.
-BİTTİ-
