Haydar Aliyev’in uzak görüşlülüğü
Devlet ve siyaset adamları, ebediyete intikal ettikten sonra çoğunlukla resmi törenler dışında pek hatırlanmazlar.
Bazıları ise zamana inat her gün hatırlanır, aranır, kendisinden söz ettirir.
Haydar Aliyev arananlardan, hatırlananlardan ve kendisinden söz ettirenlerdendir. Vefatının 16. yılında, ortaya konan bir yeni eser, onun anılmasına adeta yeni bir vesile oluşturdu.
Kasım ayının son gününde, İpsala’da TANAP ile TAP birleşti. Bir başka deyişle enerjinin yeni ipek yolunda önemli bir adım atıldı. Azerbaycan gazı Türkiye üzerinden Yunanistan’a, oradan da Arnavutluk, İtalya yolu ile Avrupa’ya ulaşmanın kapısını araladı.
Türkiye ile Azerbaycan’ın el ele geleceğe uzandığı TANAP enerjisi nedir?
TANAP Botaş demektir. Socar demektir. BP demektir.
Daha geniş bir anlatımla TANAP, Hazar Denizi’nin dalgalarının Akdeniz’e, Atlas Okyanusu’na ulaşmasıdır. Bölge ve Avrupa barışına, enerji arz güvenliğine, istikrara giden yeni bir yol haritasıdır. Belki de yakın bir gelecekte doğal gaz üreticisi diğer bölge ülkelerinin yararlanabileceği bir boru hattıdır. Zira TANAP ile dünyanın enerji jeopolitiği yeniden şekillenmektedir.
Haydar Aliyev’in Baku -Tiflis - Ceyhan projesi ise bütün bu enerji başarılarının ana fikridir.
Onun kurguladığı oyun bugün ondan aldığı ilhamı sürdüren Türkiye ve Azerbaycan devletlerinin isabetli çalışmalarıyla Avrupa’nın doğal gaz pazarına bir balans, bir denge getirmiştir. Ve tedarik zincirindeki ülkeler arasında Azerbaycan’dan Avrupa’ya ulaşacak yeni bir gaz koridoru oluşmuştur. Dolayısıyla Azerbaycan artık dünyada gaz tedarikçileri arasında bir aktördür.
Elbette bu başarıda, Türk ve Azerbaycan hükümetlerinin payı büyüktür. Ama Haydar Aliyev’in de inkar edilemez bir öngörüsü ve hakkı vardır.
Yıllar önce gerçekleştirdiği Asrın Anlaşması’yla Hazar’ın petrol ve doğal gaz kaynaklarını tüm dünyaya tanıtarak, batılı devletlerin ilgisini çeken Haydar Aliyev, Azerbaycan’ın doğal kaynaklarının işletilmesinde ve dünya pazarlarına çıkmasında öncüdür. Dolayısıyla bugün Bakü-Tiflis-Erzurum doğal gaz hattı, TANAP doğal gaz projesi, Bakü-Tiflis-Kars demiryolları, SOCAR Türkiye, STAR Rafinerisi, PETKİM Rüzgar enerjisi, PETLİM konteyner limanı, ondan alınan ilhamlardan kaynaklanmıştır.
Yakından tanımak imkanı bulduğum Haydar Aliyev’in beş büyük ideali vardı.
Onun bu büyük idealleri, Azerbaycan devletini dünyaya tanıtmak, Azerbaycan’ın demokratik batı blokunda yer almasını sağlamak, modern ve çağdaş Azerbaycan ordusunu kurmak, Azerbaycan’ı uluslararası kuruluşlara kabul ettirmek ve Azerbaycan’ın sahip olduğu doğal kaynakların işletilip dünyaya arzını temin etmekti. O bunları birer birer hayata geçirdi, O’ndan görevi devir alanlar ise bu ideallere sadakatle bağlı kaldılar ve büyük merhaleler kat ettiler.
İki hafta önce hayata geçen TANAP ile TAP buluşması kat edilen bu merhalenin bir başka başarısıydı.
Artık Azerbaycan ve Türkiye, Ortadoğu’nun ve Avrupa’nın en uzun ve en büyük çaplı doğal gaz boru hattına sahiptir. Gene Azerbaycan ve Türkiye Avrupa’ya doğal gaz pazarına arz güvenliği ve çeşitlilik sağlayan tedarik zincirindeki ülkeler arasındalardır.
Azerbaycan’dan Avrupa’ya ulaşmakta olan doğal gaz boru hattı koridorunun hayata geçirilmekte olduğu bugünlerde; bir başka deyişle, ebediyete intikalinin 16. yılında Haydar Aliyev’in ortak stratejik ve küresel düşüncelerinin ne kadar isabetli ve ne kadar gerekli olduğunu bugün daha açık bir biçimde görüyoruz.
