Göçmen/Mülteci Uyum Strateji Belgesi’nde neler olmalı? – 1
“Uyum” kavramı Türkiye’nin hukuki mevzuatına ilk kez 2013 yılında TBMM tarafından kabul edilen Yabancılar ve Uluslararası Koruma yasasıyla girdi. Aynı yasa ile kurulan Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, yasanın öngördüğü birinci 5 yıllık Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planını’nın hazırlık çalışmalarını Şubat 2016’dan yana ilgili Bakanlıklarla koordine ediyor. Bu çalışmalarda ortaya çıkmaya başlayan taslak belge büyük bir olasılıkla bugün (15 Şubat 2018) Göç Politikaları Yüksek Kurulu toplantısında görüşülerek nihai şeklini almaya başlayacak. Belge henüz taslak halinde olduğu gerekçesiyle, Göç İdaresi tarafından kamuoyu ile paylaşılmadı. Buna karşılık Göç İdaresi Genel Müdürlüğü akademisyenler ve STK temsilcileriyle 7 ve 8 Şubat tarihlerinde iki istişare toplantısı düzenleyerek bilgilendirmede bulundu. İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi olarak taslak üzerindeki bilgilerimizin çok dar sınırları içinde, önümüzdeki beş yılın uyum politikalarını şekillendirecek Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planında görmek istediklerimizi aşağıda paylaşıyoruz.
Türkiye’de farklı hukuki statülerde bulunan ve farklı uyruklardan yaklaşık 4.3 milyon yabancı yaşıyor. Türkiye 1951 tarihli Mültecilerin Statüsü’ne dair Sözleşmeyi, coğrafi kısıtlama ile kabul etmiştir. Dolayısıyla, ülkenin sığınma sistemi Avrupa dışından gelen mültecilerin kalıcı çözüm olarak bir başka ülkeye yerleştirilecekleri varsayımına dayanıyor. Onyıllar boyunca, ABD, Kanada, Avustralya ve bazı Avrupa ülkeleri, Türkiye’ye sığınan yüzbinlerce mülteciyi kendi ülkelerine kabul ederek Türk sığınma sisteminin işleyişini sağladılar. 2010’lardan itibaren sayıların artması, Avrupa ülkelerinin sınırlarına duvarlar örüp tel örgüler çekmeye başlamasına paralel başka ülkeye yerleştirme imkânları giderek daraldı. Bugün 3.4 milyon Suriyeli ve 400,000 Suriyeli olmayan mültecinin yaşadığı Türkiye’den üçüncü bir ülkeye yerleştirme işlemleri, çok küçük istisnalar dışında hemen hemen durdu. Türkiye ilk defa olağanüstü sayıda bir mülteci topluluğuna ne zamana kadar süreceği belli olmayan bir gelecekte kendi topraklarında uluslararası koruma sağlamaya devam edeceği gerçeği ile karşı karşıya bulunuyor. Mültecilerin kendi yaşamlarını sürdürebilmeleri, kendi geleceklerini hazırlamaları, Türkiye’ye katkı yapabilmeleri için uyum ve entegrasyon stratejilerine duyulan ihtiyaç ortadadır. Bu nedenle 5 yıllık Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planını hazırlıkları büyük önem taşıyor.
Beş yıllık bir dönemi kapsayacak bir Uyum Strateji Belgesi’nin “iyi-Mültecilerin büyük bir bölümünün ülkelerine geri dönecekleri”, “mevcut durum- mülteci sayısının bu süre içinde aşağı yukarı aynı kalacağı)”, “en kötü-yeni göç dalgalarıyla sayının artacağı” gibi en az üç senaryoya göre hazırlanması yararlı olacaktır.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Yasası yabancılar için farklı ikamet türleri ile farklı uluslararası koruma ve geçici koruma kategorileri içermektedir. Uyum Strateji belgesinde mümkün olduğu kadar “ Göçmenler” gibi genel kavramlardan kaçınılarak, yasadaki kategorilere giren kişi ve grupların özel durumlarıyla ilgili stratejik amaçlar belirlenmelidir.
DEVAMI YARIN
