Dünyada ve Türkiye’de Özel Güvenlik Sektörü

Osman Öztürk

Rize, Tunceli ve Kırşehir Emniyet Müdürü olarak görev yaptı. Genel asayiş, güvenlik, terör ve siber suçlar konusunda uluslararası düzeyde çalışmalara katıldı. Gazi Üniversitesi’nde ‘Kent Güvenliği’ konusunda master yapan Öztürk halen Bahçeşehir Üniversitesi Özel Güvenlik ve Koruma Programı Genel Koordinatörü ve SCG-City Security Group Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yapıyor.

Özel güvenlik sektörü ülkemizde halen yürürlükte olan 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre yürütülmektedir. Özel güvenlik şirketlerinin yapılanması, özel güvenlik görevlilerinin mali ve özlük durumu, eğitim ve çalışma koşullarına ilişkin düzenlemeler konusunda yeterli görülmemekte ve birçok sorunla karşılaşılmaktadır.
Kamu güvenliğini sağlama hizmetlerinin maliyeti çok yüksek ve sürekli artıyor. Bu maliyeti azaltmak için genel güvenlik kuvvetleri belirli görevlerden çekiliyor. Özel güvenlik hizmetlerinin rolleri, gözetimi ve suç önleme ve halk güvenliğine katkı aşamalarını incelediğimizde hizmet kalitesi endişesi göze çarpıyor.
Özel güvenlik caddelerde, parklarda ve bahçelerde devriye geziyor, değerli eşyaları taşıyor, kritik altyapıları koruyor, havaalanları, metrolar, demiryolları ve diğer ulaşım sistemlerinde güvenlik sağlıyor, alarm aktivasyonlarına karşılık veriyor, izleme sistemlerini yönetiyor, düzen sağlıyor ve kamu etkinliklerinde hizmet veriyor.
Her geçen gün dünyada ve ülkemizde büyüyen özel güvenlik sektörünü bir güvenlik endüstrisi olarak görmek ve bir güvenlik mühendisliği alanı gibi algılamak gerekiyor. Son 20 yılda dünyada özel güvenlik endüstrisinde çalışanların sayısı 20 milyonu geçtiği görülmektedir. Dünya da 100 milyar Dolarlık bir pazara sahip bu sektörde, ekonomik büyüklük ve istihdam sayısı gittikçe artmaktadır. AB ülkelerinde ise özel güvenlik 1,8 milyon çalışanı, 50.000 civarında şirketi ve 15 milyar euro yıllık geliri ile en önde gelen sektörler arasında bulunuyor.
Ülkemizde ise, özel güvenlik sektörü 3 milyar dolarlık bir pazar oluşturmakta, 245.090 kişi ile istihdama önemli katkılar sağlamaktadır.

Eğitim durumu
Ülkemizde özel güvenlik eğitimleri Emniyet Müdürlüğü denetim ve kontrolünde 120 saat silahlı veya 90 saat silahsız olarak, 5188 sayılı kanunda belirlenen kriterleri taşıyan her Türk vatandaşına verilmektedir. Özel güvenlik düzenleyici sistemi ile ilgili zorunlu bir AB standartları bulunmuyor. Belirli AB standartları yok, ancak bazı AB düzenlemeleri var.
AB ülkeleri içinde iyi düzenlemeleri olan ülkelerden üçü Belçika, Hollanda ve İspanya’dır.

Sektörün sorunları
Özel güvenlik görevlilerinin eğitimi yetersiz. Profesyonel standartlar düşük, eğitim ve denetim eksik. Yasal hesap verilebilirlik mekanizmaları yetersiz. Branş yönteminin yok. Yetki belirsizliği var. Özlük durumu ve denetiminin profesyonelce yapılamıyor. Toplumdaki özel güvenlik algısı olumsuz. Şirketlerde kurumsallaşma ve şirket-özel güvenlik görevlisi ilişkisi oluşmamış. (Çalışma ve sözleşme süreleri belirlenmediğinden) Zayıf standartlar, donanım, eğitim, çalışma saatleri, düşük ücretlendirmenin sonucunda kalitesi düşük güvenlik sağlanması.

Öneriler
Özel güvenlik teşkilatı sistematiği oluşturulmuş, standartlara bağlı, genel güvenliğin organik yapısı içinde korunan, hiyerarşik düzen ve yapısı bulunan iç ve dış denetime bağlı ve profesyonel geçişlere hazır, akademik kariyerini marka değerini yaratmak için kullanan, mesleki ve ticari kaygıdan uzak, sosyal, ekonomik, akademik ve hukuksal boyutta yeniden yapılandırılmalıdır. Özel güvenlik mesleği oluşturulmalıdır. 5188 sayılı yasa güncellenmeli, pratik ile entegrasyonu sağlanmalı ve sektöre yasa ile bir tanım belirlenmeli, özel güvenlik iş etiği kuralları, çalışanlar için net standartlar, çalışma koşulları ve nitelikleri, mesleki yeterlilik kriterleri, üniversiteli özel güvenlik yapısı oluşturulmalıdır.