Prof. Dr. Ali Naci Akansu
1980 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühedisliği bölümünden mezun olmuştur. Polytechnic Institute of New York University’den Elektrik Mühendisliğinde 1983 yılında Yüksek Lisans (MS E.E) ve 1987 yılında Doktora (Ph.D EE) derecelerini almıştır. 1987 yılından beri New Jersey Institute of Technology’nin Elektrik ve Komputer Müdendisliği bölümünde öğretim üyesi olarak calışmaktadır. IDT Corporation [NYSE:IDT] ARGE Sorumlusu Genel Müdür Yardımcılığı, TV.TV/PixWave Teknoloji Geliştirmeden Sorumlu Kıdemli Genel Müdür Yardımcılığı, New Jersey Center for Multimedia Research Kurucu Direktorlüğü görevlerinde bulunmuştur. Sinyal ve transform teorileri, ve bunların finans mühendisliği, yüksek frekanslı (hizli) hisse senedi alım-satımı (high frequency trading), Internet mühendisliği uygulamaları için algoritma ve teknoloji geliştirme calışmalarını sürdürmektedir. Prof. Akansu IEEE Fellow’udur.
Elektronik borsalar finansal yatırım ürünlerinin alış-verişini siber ortamda, hızlı bir şekilde, dünyanın her yerinden yapabilme kolaylığını sağlamaktadırlar. Bu tür alışveriş platformları ileri informasyon ve telekomünikasyon teknolojileri üzerine inşa edilmiş yazılım ağırlıklı kompleks sistemlerdir. Bu sistemlerin teknolojik gelişmelere bağlı olarak sürekli olarak geliştirilmesi ve yenilenmesi gerekir. Dünyanın en büyük 10 borsası bu teknolojileri ve elektronik hisse alım-satım platformlarını yıllardır kendi bünyelerinde geliştirmektedirler. Bu sistemlerin global ekonomik düzendeki büyük önemleri nedeniyle bakım ve güvenlikleri çok hassas bir konudur. Finansal borsaların ve finans sektörünün global entegrasyonu doğal olarak Amerika merkezli dünya lideri birkaç borsa şirketleri etrafında gercekleşmektedir.
İLK ELEKTRONİK BORSA
Dünyanın ilk elektronik borsası olan NASDAQ (National Association of Securities Dealers Automated Quotations) New York’ta kurulduğu 1971 yılından beri teknolojiyi en çok kullanan borsa özelliğini korumaktadır ve iş hacmi sıralamasında, NYSE’yi (New York Stock Exchange) takiben, dünyanın ikinci büyük borsasıdır. NASDAQ daha cok teknoloji şirketlerine odaklanmış bir hisse senedi borsasıdır ve kendi adıyla anılan teknoloji yatırım endeksleri vardır. Eylül 2013 itibarıyla NASDAQ’ta kotalı şirket sayısı 3.000 düzeyinde ve bu şirketlerin toplam borsa değerleri 7 Trilyon Amerikan Doları civarındadır. NASDAQ borsasının sahibi olan NASDAQ OMX grubu uluslararası yapıda olup İsveç ve Finlandiya dahil 8 Kuzey Avrupa ve Baltık ülkesi ile Ermenistan borsalarının da sahibidir. En son olarak Boston ve Philadelphia borsalarını da bünyesine katmıştır. NASDAQ OMX grubunun piyasa değeri 7 Milyar Amerikan doları ve çalışan sayısı 2.500’den fazladır. Dünyadaki 30’un üzerinde hisse senedi ve diğer finansal ürün borsalarına danışmanlık, teknoloji ve altyapı desteği verip operasyonlarını yürütmektedir.
NASDAQ ve Borsa İstanbul (BIST) arasında bir süredir devam eden görüşmelerin stratejik ortaklık şeklinde sonuçlandığı 31 Aralık 2013 günü kamuoyuyla paylaşılmıştır [1]. Anlaşmaya göre NASDAQ OMX Borsa İstanbul’a NASDAQ elektronik borsa platformunu ve bağlantılı teknolojileri kendi borsasında ve diğer 25 borsada kullanabilmesi için satmıştır. Anlaşmaya göre NASDAQ OMX Borsa İstanbul’un yüzde 5 hisselerine sahip olmuştur.[2].
TÜRKİYE’DE BORSA
Türkiye’nin yegane finans borsası olan Borsa İstanbul 2013 yılındaki düzenlemeyle ve 1985 yılında kurulmuş olan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (IMKB), İstanbul Altın Borsası (IAB), Vadeli İşlem Opsiyon Borsası’nın (VOB) aynı çatı altında birleştirilmeleriyle kurulmuştur. Hisselerinin yüzde 49’u Türkiye Cumhuriyeti, yüzde 41’i IMKB, yüzde 5’i VOB, yüzde 4’ü IMKB üyeleri, yüzde 1’i IMKB komisyoncuları ve yüzde 0.3’u IAB’nindir. Borsa İstanbul’a kota edilmiş sayısı 350 civarında ve bu şirketlerin toplam piyasa değerleri 200 Milyar Amerikan doları düzeyindedir.
Daha önce farklı tartışma ortamlarında belirttiğimiz gibi BIST ve benzeri borsaların kendi borsa teknolojilerini geliştirmeleri imkansızdır. NASDAQ-BIST stratejik ortaklığı borsanın özelleştirilmesi yapılması gereken ilk adımın atılmasıdır. Bu ortaklığın BIST ve Türkiye’deki finans ve finansal teknoloji sektörleri için çok önemli potansiyeli vardır. Benzer şekilde, ortaklığın başarısı NASDAQ ve NYSE’nin başı çektiği finansal global entegrasyon yolunda önemli bir gelişme olacaktır. Kritik noktanın iki tarafin da gercekci olarak, hayallerden uzak ve günün gerçekleriyle uyumlu 2-3 yıllık ve 5-10 yıllık zaman dilimleri için ortak hedefleri tanımlayıp ortak başarıyı yakalayabilmeleridir.
TÜRKİYE’YE ÜÇ KATKI
NASDAQ-BIST stratejik ortaklığının Türkiye’ye yakın gelecekteki önemli üç katkısını öngörmekteyiz. Birincisi finans sektöründe NASDAQ standartlarında elektronik alım-satım yapma tecrübesine sahip olacak profesyoneller yetiştirilerek Türk finans sektörünü daha rekabetçi ve rasyonel çalışır hale getirilmesidir. Bu sektöru destekleyen finans teknoloji şirketlerinin ve yasal düzenlemelerle ilgili servis veren finansal hukuk firmalarının iş alanlarının gelişmesi ve uluslararası pazarlara açılmaları da beklenmelidir. Bu gelişmeler doğal olarak Türkiye’de servis sektöründe kaliteli istihdamartıracaktır. Orta vadede gercekleşebilecek ikinci önemli yarar ise NASDAQ-BIST ortaklığı ile yaratılan bilgi ve teknoloji birikiminin çevre ülkelerdeki ve diğer Türk devletlerindeki borsalara transferlerinin sağlanması ve bunların global sermaye piyasalarına entegrasyonuna öncülük etmek olacaktır. Yine orta vadede oluşabilecek üçüncü olumlu etki de Türk şirketlerinin uluslararası yatırım sermayesine daha kolay ulaşabilmeleri olacaktır. Bütün bu adımlar İstanbul’da bölgesel bir finansal merkez oluşması amacına dönük gerekli gelişmeleri hızlandıracaktır.
———-
Kaynaklar:
[1] Borsa Istanbul Web Sitesi - Borsa İstanbul ve NASDAQ OMX’ten çığır açacak anlaşma:
http://borsaistanbul.com/duyurular/2013/12/31/borsa-istanbul-ve-nasdaq-omx-ten-yüzde C3yüzde A7yüzde C4yüzde B1yüzde C4yüzde 9Fyüzde C4yüzde B1r-ayüzde C3yüzde A7acak-anlayüzde C5yüzde 9Fma
[2] Borsa İstanbul Anonim Şirketi 31/12/2013 Tarihli Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı Tutanağı: http://borsaistanbul.com/docs/default-source/duyuru-dosyalari/borsa-istanbul-olağanüstü-genel-kurul-toplantısı.pdf?sfvrsn=2