‘Banka yönetim kurulları, yeniden yapılandırma ve öne çıkan hususlar’ (3)
M. Nihat Ömeroğlu - Yargıtay Onursal Üyesi Ziraat Bankası Yönetim Kurulu Üyesi
4. BANKA ZİMMETİ İÇTİHAT ÖRNEKLERİ
Banka zimmetinde; Ban. K.’nun 1’inci maddesinde “korunan değer finansal piyasalardaki güven ve istikrarın sağlanması, kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışması, tasarruf hak ve sahiplerinin menfaatlerinin korunmasıdır” şeklinde açıklanmıştır.
1992 yılına kadar bankacılık suçlarında zimmet suçu düzenlenmemiş, koşulları oluşmasına göre güveni kötüye kullanma (emniyeti suiistimal) veya dolandırıcılık suçları olarak değerlendiriliyordu. 1992’den sonra özel ve kamu bankaları ayırımına gidilerek 399 s. KHK. ile kamu banka mensupları unsurları oluştuğunda zimmet suçunun faili olabiliyorlardı. 4389 sayılı kanunun 23.06.1999 tarihinde yürürlüğe girmesiyle özel ve kamu bankası ayırımı kalkmıştır. Y. K. ve diğer banka çalışanları unsurların oluşması halinde zimmet suçunun faili olabileceklerdir.
Bankacılık zimmeti ile ilgili Yüksek Mahkeme kararları da kısaltılarak aşağıda verilmiştir.
4.1. “Maddenin (1) numaralı fıkrasında yer alan “ile diğer mensupları” ibaresi ile yönetim kurulu başkan ve üyeleri dışında kalan diğer banka mensuplarının işleyeceği zimmet suçu “...banka mensupları arasında ayrım yapılmaksızın aynı yaptırıma tabi tutulmasında eşitlik ilkesine aykırı bir yön bulunmadığı...” Anayasa Mahkemesi’nin 7.7.2011 tarih 2010/116 E. ve 2011/118 K.sayılı kararı
4.2. “...Tabela firmalarına veya kredibilitesi olmayan firmalara kredi kullandırılması halinde bankacılık zimmeti oluşacağı.” (CGK 02.06.2015; 2015/7-379;2015/177)
4.3. “...Mevduat servis şefi ...müsait olmadığı halde, ...hesaplarının müsait olduğu yolunda cevap vermek ve mudilerin bu paraları çekip mal edinmelerine imkan sağlamak suretiyle oluşan eylemi zincirleme şekilde biçiminde basit niteliğinde bulunduğu...”
4.4. “...Kredinin açıldığı tarihte hukuka uygun olarak verilen bir kredinin sonradan hukuka aykırı bir temdit ile ödenmeyecek hale getirilmesi durumunda ise, şartların oluşması halinde zimmet suçu temdit tarihinde oluşacaktır... Ölçü kredinin niçin temdit edildiği hususudur. Buna göre, mali yapısı bozulan firma kredileri ödeyemeyecek durumda olmasına karşın temdit işlemi yapılmışsa zimmet suçu oluşacaktır”. (CGK02.06.2015;2015/7-379;2015/177)
4.5. Kural olarak bankacılık mevzuatına uygun olarak verilen bir kredinin dönmemesi suç oluşturmamaktadır... Özellikle bankaların hakim hissedarları arasında uzlaşmaya dayalı bir biçimde ve karşılıklılık esasına dayanılarak kullandırılan bu krediler vade, miktar ve faiz itibari ile aynı olduğundan birbirlerinin teminatı olarak kabul edilmekte ve bir tarafın kredi borcunu ifa etmemesi diğer tarafında kredi borcunu ödememesine neden olmaktadır... back to back kredilerin ...eylemi zimmet suçu oluşturduğu kabul edilmelidir ...Yönetim kurulu ve aynı zamanda kredi tahsis kurulu başkan ve üyeleri olan sanıkların...” (CGK 01.11.2011 gün ve 2011/7-2010 2011/218.K.)
4.6. “...Yeter teminat alınmaması veya alınan teminatın kredinin geri iadesini sağlayamaması nedeni ile ortaya çıkan riskin bankacılık zimmetini oluşturabileceği...” (YCGK’nun 09.10.2007 tarih ve 2007/7-336-2007/198)
4.7. ”Sanıkların P... üyesi olduğu yönetim ve kredi tahsis kurulu tarafından... kredi olarak verilen banka kaynağının bankaya dönüşünün fiilen mümkün olmadığı dosya içinde yer alan sözleşme, makbuz, havale dekontları, murakıp, müfettiş ve tarafsız bilirkişi raporlarıyla sabittir... Basit zimmet suçunun oluştuğu...” *(Yargıtay Ceza Genel Kurul Kararları (CGK) (3) İçtihatlar Bankacılık Zimmeti, Yılmaz/Öncel/Şahin.Adalet yayınevi.Ank.2018.s.214 kitabından alınmıştır.)
5. SONUÇ
İnceleme kaleme alındığında ülkemiz ve tüm Dünya ülkeleri Covid-19’la (koronavirüs) mücadele etmektedir. Bankaları-mıza da büyük sorumluluk düşmektedir. Bankalarımızın mücbir sebep sayılan bu virüs nedeniyle daha fazla özveri ve kolaylık göstereceğinden tüm halkımız emin olsun.
Bu çalışmamız da sektör çalışanlarına ceza hukuku alanında pratik bilgileri aktarmaktan başka bir amaç bulunmamaktadır. Bankacılık camiasında “Üstad”lardan kendim çok şey öğrendim. Mesai kaygısı taşımadan ülke ekonomisi ve kurum için güçlü aidiyet duygusuyla çalıştıklarını gözlemledim. Özellikle kamu bankası çalışanlarının “kamu yararı” ve Hazine menfaatlerini her daim öncelediklerini memnuniyetle gördüm. İncelememin yararlı olmasını dilerim.