Orta Koridor Anlaşması Meclis onayını bekliyor

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, cuma günü, Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi’ndeki konuşmasında üye ülkelerin ticaret, ulaştırma ve enerji alanlarında aralarındaki bağların güçlendirilmesinin önemli olduğunu belirterek, “Türkiye-Özbekistan-Azerbaycan ve Türkiye-Kazakistan-Azerbaycan dışişleri, ulaştırma ve ticaret, ekonomi bakanları toplantıları vaktinde attığımız kritik adımlardır” dedi. Bölgedeki gelişmelerin (Rusya  Ukrayna Savaşı) Orta Koridor güzergahının daha etkin hale getirilmesi için fırsatlar sunduğunu vurgulayan Erdoğan sözlerini şöyle sürdürdü:

“Ülkelerimizin toplam ticaret hacmi 700 milyar dolara ulaşmakla birlikte bu rakamın sadece yüzde beş buçuğu Teşkilat ülkeleri arasındaki ticaret kaynaklıdır. Bu oranı daha yukarıya çekmek temel önceliğimiz olmalıdır. Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridor’un kat ettiği güzergahtaki gümrük ücretlerinin kaldırılması veya azaltılması, transit yük taşımacılığının kolaylaştırılması, ticaret hacmimizi arttıracaktır. Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması’nın imzalanması, bu bakımdan memnuniyet vericidir.”

Bu arada, Cumhurbaşkanı Gürcistan TDT üyesi olmadığı için belki orada zikretmedi ama aynı amaca binaen oluşturulan bir de Türkiye  Azerbaycan  Gürcistan üçlü grubu var.

15 anlaşmadan biriydi

Erdoğan’ın bu vurgusundan sadece birkaç hafta önce Bitlis’te bazı programlarını izlediğimiz Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu da, dönüş yolundaki sohbetimizde, Çin’den Avrupa’ya yıllık ticaretin 710 milyar dolara ulaştığını belirterek, “O ticaretten ne kadar pay alabiliriz, onun politikalarını belirliyoruz” demişti. Karaismailoğlu, savaş nedeniyle riske giren Kuzey Koridor’un potansiyelinin aşağıya yani Orta Koridor’a alınması için çalışıldığını vurgulamıştı. Hem Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hem de Bakan Karaismailoğlu’nun söz ettiği çalışmaların bir parçası olan, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması” önümüzdeki günlerde TBMM Dışişleri Komisyonu’nun gündeminde olacak. Anlaşma, 10 Mayıs 2022’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kazakistan ziyareti sırasında imzalanan 15 anlaşmadan biri ve kısaca ‘Orta Koridor Anlaşması’ olarak anılabilir.

16 maddeden oluşan anlaşmanın onaylanması için hazırlanan kanun teklifinin gerekçesinde, gelecek dönemde Avrupa-Kafkasya-Orta Asya ve Uzakdoğu arasında taşımanın önemli bir bölümünün Hazar Geçişi-Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye üzerinde sağlanacağı öngörüsü aktarılıyor. Bu çerçevede söz konusu anlaşmanın sadece iki ülke arasındaki taşımacılığı değil, Doğu-Batı koridoru üzerinde Trans-Asya Orta Koridorunun etkinliğinin artırılmasına ve özellikle de denizlere kıyısı olmayan Orta Asya ülkelerinin ticaret potansiyelinin bu bölgeye kaydırılmasına katkı sağlayacağı vurgulanıyor.

Orta koridor neden önemli?

Bu arada, Türkiye’nin Orta Koridor’a verdiği öneminin bir başka göstergesi olarak, yaz başında Bakü’de düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Kazakistan Dışişleri ve Ulaştırma Bakanları Toplantısı’nda, Orta Koridor’da kapasite artışı ve verimliliği arttıracak bir çalışma grubunun Türkiye’nin önerisiyle kurulduğunu da hatırlatalım.

Orta Koridor’un, mesafe ve süre açısından diğer ulaşım koridorları için güçlü bir alternatif olduğu belirtiliyor. Bakan Karaismailoğlu bir konuşmasında, Çin’den Avrupa’ya bir yük treninin, Orta Koridor ve Türkiye’yi tercih etmesi halinde, 7 bin kilometreyi 12 günde kat ettiğini, aynı trenin Rusya Kuzey Ticaret Yolu’nu tercih etmesi halinde ise 10 bin kilometrelik mesafe ve en az 15 günlük seyir süresinin söz konusu olduğunu söyledi. Güney Koridoru’nda ise gemiyle Süveyş Kanalı üzerinden 20 bin kilometre seyrederek ancak 45  60 günde Avrupa’ya transferler ulaştırılabiliyor. Buna bir de Süveyş Kanalı’nı tıkayan Ever Given adlı geminin karaya oturması ve 6 gün boyunca kanalın kapalı kalması gibi olaylar eklendiğinde yüzlerce gemilik bir bekleme listesi ortaya çıkabiliyor. Bu gibi nedenler Orta Koridor’un önemini daha çok ortaya çıkarsa da burada da bazı iyileştirmeler yapılması gerektiğini vurgulanıyor.

Bunlar:

-Karayolu taşımacılığındaki geçiş ücretlerinin kaldırılması,

-Transit geçişin liberalleştirilmesi,

-Ro-Ro taşıma maliyetlerinin düşürülmesi

-Hazar Deniz taşımacılığının verimliliğinin arttırılması

olarak sıralanıyor.

Avrupa ayağında da çalışılıyor

Dikkat çekilmesi gereken bir başka nokta, Türkiye’nin koridorun batı kanadı ile dirsek temasını da paralel şekilde yürütme gayreti. Sürecin Avrupa ayağını Bulgaristan, Sırbistan ve Macaristan oluşturuyor.  TDT’de gözlemci ülkelerden birinin de Macaristan olduğunu hatırlayalım. Yakın zamanda, bu ayın hemen başında Ulaştırma Bakanı Karaismailoğlu’nun Bulgaristan Başbakan Yardımcısı ve Ulaştırma ve Haberleşme Bakanı Hristo Aleksiev ile Edirne Kapıkule Sınır Kapısı’nda gerçekleştirdiği görüşme de başka bir örnek. Bakanlar o buluşmada özellikle demiryolu taşımacılığını nasıl geliştirebileceklerini konuştular.  Bulgar Bakan, savaş nedeniyle lojistiğin Bulgaristan üzerinden Avrupa’ya sağlandığını hatırlatırken, geçen yıl ekim ayından bu yıl ekim ayına kadar 100 binin üzerinde tırın gümrükten geçtiğini söyledi. Bu trafiğe sadece karayollarının yetmeyeceğini, demir ve denizyollarının da dahil edilmesi gerektiğini ilave etti.

Son söz; TBMM gündemindeki anlaşma da aynı amacı taşıyor ve bu yüzden de büyük bir çarktaki önemli bir dişli olarak görülmesi gerekiyor.